ဧပြီလက ကျွန်မဘာသာပြန်ခဲ့တဲ့ အန်ဒရီယာအက်လာကရန် (Andrea Alakran) ရဲ့ "မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးမှုနှင့်မင်းမဲ့သဘောတရားများဆိုင်ရာမှတ်စုများ" အက်ဆေးထဲကအာဘော်တွေကို ကျွန်မပြန်သုံးသပ်ဆွေးနွေးကြည့်ချင်တယ်
အက်လာကရန်ရဲ့စာတွေကို ကျွန်မကနဦးသတိထားမိတာက အမေရိကန်နိူင်ငံ တက်ဆက်ပြည်နယ်မှာအခြေစိုက်တက်ကြွလှုပ်ရှားတဲ့ လူမုန်းများကဖေး (Haters Cafe) ဆိုတဲ့မင်းမဲ့သဘောတရားများဆိုင်ရာစာတမ်းတွေ၊ အက်ဆေးတွေကိုအခမဲ့ရေးသားဖြန့်ဝေလေ့ရှိတဲ့ ရာဒီကယ်အစုအဝေးတစ်ခုဆီကပဲဖြစ်ပါတယ် ကျွန်မဘာသာပြန်ဖြစ်ခဲ့တာကလည်း အက်လာကရန်ရဲ့အက်ဆေးတိုတွေထဲက ကျွန်မပထမဆုံးဖတ်ဖြစ်ခဲ့တဲ့အက်ဆေးတစ်ပုဒ်ပါပဲ သူ့ရဲ့အရေးအသားအတွေးအခေါ်တွေဟာ ပြည်ပရောက် အိမ်ဝေး ဒိုင်ရာစပရာလို့ခေါ်တဲ့ရွှေ့ပြောင်းအခြေချနေထိုင်သူရပ်ဝန်းထဲက (အထူးသဖြင့် အက်လာကရန်လို အရှေ့တောင်အာရှ (ဖိလစ်ပိုင်) ကနေ အမေရိကန်နိူင်ငံကို ပြောင်းရွှေ့အခြေချနေထိုင်တဲ့) လူတစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ကျွန်မအတွက် စဉ်းစားစရာတွေ၊ သဘောတူလက်ခံစရာတွေရှိနေတာကြောင့် အက်လာကရန်ရဲ့တခြားစာတွေကိုလည်း ကျွန်မရှာဖွေဖတ်ကြည့်ခဲ့ပါတယ် အက်လာကရန်ဟာ အကယ်ဒါးမီယားပညာရှင်ရပ်ဝန်းကသူတစ်ယောက်မဟုတ်ပါဘူး သူ့ရဲ့ ဒီအက်ဆေးထဲမှာရေးထားသလိုပဲ သူဟာရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်လှုံ့ဆော်ဆော်ဩသူတစ်ယောက်သာဖြစ်တယ် အဲ့ဒီအတွေ့အကြုံတွေအပေါ်အခြေခံပြီး သူ့အမြင်နဲ့ခံယူချက်တွေကိုရေးချထားတာဖြစ်တယ်ဆိုတာကို ကျွန်မတွေ့ရတယ် သူ့ရဲ့စာတွေဟာ ဖတ်ရတာလွယ်ကူရိုးရှင်းပေမဲ့ တွေးစရာတွေအများကြီးပေးလို့ကျွန်မကတော့ သဘောကျမိတယ် လောလောဆယ် ကျွန်မရှာရသလောက်တော့ အက်လာကရန်ရေးထားတဲ့အက်ဆေးတိုတွေက သိပ်မများလှပါဘူး စိတ်ဝင်စားရင် ကိုယ်တိုင်ဝင်ဖတ်ကြည့်ကြဖို့ အောက်မှာ မင်းမဲ့စာကြည့်တိုက်ကစုဆောင်းထားတဲ့အက်လာကရန်ရဲ့ဆောင်းပါးများလင့်ခ်ကိုထည့်ပေးထားပါတယ်
အက်လာကရန်ရဲ့ဒီဆက်အေးထဲမှာ ကျွန်မအတွက်တစ်ကိုယ်ရည်စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းလှတဲ့စဉ်းစားချက် ၂ ချက်ရှိပါတယ် ပထမအချက်က အက်ဆေးရဲ့ခေါင်းစဉ်အတိုင်းပဲ "မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးမှု" (အင်္ဂလိပ်လိုဆိုရင် autonomy) လို့ခေါ်တဲ့အဓိပ္ပါယ်အကြောင်းတရားရယ်နဲ့ ဒုတိယတစ်ချက်က အထက်ကပြောခဲ့သလိုပဲ ဒိုင်ရာစပရာ (Diaspora) လို့ခေါ်တဲ့ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချနေထိုင်သူရပ်ဝန်းဆိုတာပါပဲ ဒီသုံးသပ်ချက်အက်ဆေးထဲမှာလည်း ဒီ ၂ ချက်ကို အဓိကထားပြီး ကျွန်မသုံးသပ်သွားပါတယ်
ပထမဆုံး မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးမှုလို့ဆိုလိုက်ရင် အပေါ်ယံတစ်ကိုယ်ရည်တစ်ကာယမိမိကိုယ်ကိုအုပ်စိုးပိုင်ခွင့်၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်လို့နားလည်လို့ရသလို ရာဒီကယ်အသိုင်းအဝိုင်းမှာတော့ autonomy ဆိုတာဟာ သီအိုရီနည်းနာကျင့်ကြံမှုတစ်ခုသဘောကိုပါသက်ရောက်တယ်ဆိုတာ ကျွန်မသဘောပေါက်ရတယ် ကျွန်မအတွက် autonomist (မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးသမား) စာပေတွေအယူအဆတွေက လက်ရှိမှာအသစ်အဆန်းဖြစ်နေတုန်းပါပဲ ဒါပေမဲ့ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးဆိုတာ ဘာများလဲလို့ရှည်ရှည်ဝေးဝေးစဉ်းစားစရာမလိုဘဲ autonomist အတွေးအခေါ်အယူအဆဆိုတာဟာ မင်းမဲ့သဘောတရားပါပဲလို့ အက်လာကရန်ကဆိုထားတယ် အဲ့တော့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို မင်းမဲ့သမားလို့လက်ခံတဲ့သူတစ်ယောက် (သို့) မင်းမဲ့သဘောတရားတွေကိုကျင့်သုံးချင်တဲ့သူတစ်ယောက်သာဆိုရင် မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးဆိုတာ စိမ်းလှတဲ့သဘောတရားတစ်ခုတော့မဟုတ်ပါဘူး မင်းမဲ့သဘောတရားက မိမိရဲ့ဖြစ်တည်မှု၊ ဆုံးဖြတ်ချက်ချပိုင်ခွင့်၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေကို အထက်က အာဏာရှင်၊ အစိုးရ၊ ရဲ၊ ပုလိပ်၊ အစရှိတဲ့ အာဏာကိုစုစည်းကိုင်ထားတဲ့လူတစ်စုဆီကနေဖယ်ခွာချင်တာဆိုရင် လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီရဲ့ မိမိကိုယ်ပိုင်ရပ်တည်ခွင့်ကိုပြန်လည်ဦးစားပေးဖို့လိုလာတာပဲမဟုတ်ပါလား? အဲ့ဒီမှာမှ အက်လာကရန်က ဘာကြောင့် မင်းမဲ့သဘောတရားလို့မသုံးရတာက အန်နာခစ်လို့ပြောလိုက်ရင်ကို လူတွေကဖျက်လိုဖျက်ဆီးတွေလို့ထင်တတ်လို့လို့ထောက်ပြထားပါတယ် ဒါကလည်းအမှန်ပါပဲ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးနဲ့ မင်းမဲ့သဘောတရား ၂ ခုလုံးမှာ အာဏာချုပ်ကိုင်သူဆိုတာကို ဖြုတ်ချချင်တဲ့သဘောတရားတွေပါပေမဲ့ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးခြင်းလို့ပြောလိုက်တာနဲ့ ဖျက်လိုဖျက်ဆီးလို့ သာမန်လူကမထင်တော့ဘူး ဘယ်သူမဆို မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးချင်ကြတာပဲမဟုတ်ဘူးလား? (ဒါကတော့ ကျွန်မရဲ့ကောက်ချက်ချမှုတစ်ခုသာဖြစ်ချင်ဖြစ်နေနိူင်ပါတယ် တချို့အတွက်ကတော့ အုပ်ချုပ်သူရှိမှသာကောင်းမယ်၊ အစိုးရတစ်မျိုးမျိုးရှိနေမှကောင်းမယ်၊ ငါတို့ကိုကာကွယ်မဲ့စစ်တပ်တစ်မျိုးမျိုးရှိနေမှကောင်းမယ်၊ ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်ယောက်လမ်းပြနေမှကောင်းမယ်လို့ထင်တဲ့သူတွေလည်း ရှိနေနိူင်ပါသေးတယ်လေ)
ကျွန်မအတွက်ကတော့ ကျွန်မကိုယ်ကျွန်မ၊ ကျွန်မဘဝဖြစ်တည်မှုအပေါ်ကျွန်မပိုင်စိုးခွင့်ရှိရတာ ဘာများမကောင်းစရာရှိလို့လဲလို့ထင်မိတယ်
သိုးအုပ်တွေလို လမ်းပြခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်နောက်ကို မေးခွန်းမထုတ်ပဲ တကောက်ကောက် ကျွန်မမလိုက်ချင်ဘူး လူသန်းပေါင်းချီရှိတဲ့နိူင်ငံတစ်နိူင်ငံဆိုတာမျိုး၊ လူတစ်အုပ်စုဆိုတာမျိုးကို လက်တစ်ဆုပ်စာလူနည်းစုတစ်စုကနေပဲ အဲ့ဒီလူထုကြီးဖြစ်ချင်တာကို ကိုယ်စားလှယ်ပြုပေးလို့တကယ်ရနိူင်ရဲ့လားလို့ ကျွန်မမသဲမကွဲဖြစ်မိတယ် ကျွန်မတို့မြန်မာပြည်လိုနေရာမှာဆိုရင်တော့ အာဏာရှင်စနစ်ကြီးထွားခဲ့ချိန်မှာ နိူင်ငံသားတွေ (နိူင်ငံသားလို့ လက်ခံခြင်းမရရှိခဲ့တဲ့သူတွေ)ရဲ့ဆန္ဒဆိုတာကို ထည့်စဉ်းစားဖို့နေနေသာသာ အာဏာရှင်အစိုးရကသာ သူဖြစ်ချင်တာ၊ ဖြစ်သင့်တာကိုပဲလုပ်ဆောင်ခဲ့တယ် အာဏာရှင်အစိုးရကနေ ဒီမိုကရေစီအစိုးရစနစ်မှာတော့ ရွေးကောက်ပွဲဆိုတာကနေ ပြည်သူ့ဆန္ဒဆိုတာကို မဲတွေကနေတဆင့်လှမ်းမေးပြီး အများသဘောကို အစိုးရကနေကိုယ်စားလှယ်ပြုဖို့ကြိုးစားခဲ့တယ်
ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာမှာ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးသမားတွေအတွက်ကတော့ ရွေးကောက်ပွဲကိုအခြေခံတဲ့ဒီမိုကရေစီအစိုးရတွေဟာလည်း လူထုဆိုတာရဲ့စိတ်ဆန္ဒကို လုံးဝဥဿုံကိုယ်စားလှယ်မပြုပေးနိူင်ဘူးလို့ယူဆကြတယ် ဒါကတော့ ကျွန်မတို့သာမန်လူတန်းစားက ရွေးကောက်ပွဲမဲတွေ ဘယ်လောက်ပေးပေး နောက်ဆုံးမှာ နိူင်ငံရေးလည်ပတ်မှုတွေဟာ နိူင်ငံရေးကို အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းလိုလုပ်ကိုင်စားသောက်တဲ့သူတွေရဲ့ခြယ်လှယ်မှု၊ သူတို့သာလျှင် ရှုပ်ယှက်ခတ်နေတဲ့နိူင်ငံရေးစနစ်တွေကို နားလည်တတ်လေ့ရှိတာတွေကြောင့် တကယ်တမ်းသာမန်လူတန်းစားရဲ့ဖြစ်တည်မှု၊ ဖြစ်ချင်မှုတွေကို ဘယ်သောအခါမှ ဘယ်သူကမှ ကိုယ်စားလှယ်ပြုပေးနိူင်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ ကျွန်မကတော့ မြင်မိတယ် စဉ်းစားကြည့်လေ ကျွန်မတို့နဲ့အရမ်းခင်မင်တဲ့မိတ်ဆွေတစ်ယောက်၊ ကျွန်မတို့အကြောင်း ခရေစေ့တွင်းကျသိနေတဲ့မိမိရဲ့ချစ်သူမိဘတစ်ယောက်ကတောင်မှ ကျွန်မတို့နေရာမှာ ကျွန်မတို့ဘာဖြစ်ချင်လဲဆိုတာ သူတို့က အကြံဉာဏ်သာပေးလို့ရမယ်၊ ဝင်စဉ်းစားဆုံးဖြတ်ပေးလို့ရလား? ဒါဆို ဘာလို့ ကျွန်မတို့ရဲ့တစ်ကိုယ်ရည်နေ့စဉ်ဖြတ်သန်းမှုဆိုတာကို လားလားမျှမသိတဲ့၊ မတွေ့ကြုံဖူးတဲ့ နိူင်ငံရေးသမားတစ်ယောက်ရဲ့လက်ထဲမှာ ကျွန်မတို့ ပုံအပ်ထားကြရတာလဲ? ပုံအပ်ဖို့အဆင့်သင့်ဖြစ်နေကြရတာလဲ?
ဒီနေရာမှာ အက်လာကရန်ကတော့ ထည့်မရေးထားပေမဲ့ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးနဲ့ နီရိုလစ်ဘရယ်သဘောတရား (neoliberalism) ကို ကျွန်မနည်းနည်းအကျဉ်းချုံးဆွေးနွေးကြည့်ချင်တယ် မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးဆိုလို့ တချို့ကထင်မယ် အခုကာလမှာ ဘယ်သူမဆို အတိုင်းအဆအကန့်အသတ်မရှိကြီးပွားချမ်းသာလာအောင်ကြိုးစားခွင့်ရှိနေတာ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးပဲမဟုတ်ဘူးလားလို့မေးကြမယ် အက်လာကရန်ရေးတဲ့ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးနဲ့ ကျွန်မနားလည်သဘောပေါက်တဲ့ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးဆိုတာ အရင်းရှင်စနစ်ကနေ ကျွန်မတို့အာရုံတွေမှောက်မှားအောင် ချပေးလိုက်တဲ့ နီရိုလစ်ဘရယ်စနစ်လို့ခေါ်တဲ့ မိမိကိုယ်ကိုလွတ်လပ်သယောင်ထင်ရတဲ့သဘောတရားကိုဆိုလိုတာမဟုတ်ပါဘူး အရင်းရှင်စနစ်ထဲက နီရိုလစ်ဘရယ်သဘောတရားတွေက "နင်သာကြိုးစားရင် ဘာမဆိုဖြစ်နိူင်တယ် သိလား? နင်ဆရာဝန်ကြီးဖြစ်ချင်သလား မီလျံနာသူဌေးကြီးဖြစ်ချင်သလား? ဖြစ်နိူင်တယ်လေ"လို့ ကျွန်မတို့ကိုပြောတယ် ဒါပေမဲ့တကယ်တမ်းက အရင်းရှင်စနစ်ရဲ့အထက်အောက်လူတန်းစားခွဲခြားမှု၊ လူမျိုးရေးအနိမ့်အမြင့်သတ်မှတ်ထားမှု၊ ဂျန်ဒါခွဲခြားမှုတွေရဲ့သက်ရောက်မှုတွေကိုတော့ လားလားမျှထည့်မပြောထားဘူး ကြိုးစားက ဘုရားတောင်ဖြစ်နိူင်တယ်ပြောပြီး ယောင်္ကျားလိင်အင်္ဂါပါသူတွေပဲ ဘုရားဖြစ်နိူင်တယ်ဆိုတာ ထည့်မပြောထားဘူး Donald Trump တို့၊ Elon Musk တို့လိုကမ္ဘာကျော်သူဌေးကြီးတွေကို လက်ညှိုးညွှန်ပြပြီး သူတို့လို ကျွန်မတို့လည်းကျိကျိတက်ချမ်းသာလာနိူင်တယ်လို့ မက်လုံးတွေပေးပေမဲ့ ကျွန်မတို့ဟာ သူတို့လို လူဖြူယောင်္ကျားတွေမဟုတ်နေဘူး၊ ကျောထောက်နောက်ခံပိုက်ဆံငွေထုတ်ပေးမဲ့သူဌေးမိဘတွေမရှိနေဘူးဆိုတာ ဘယ်သူမှသေချာမပြောပြထားကြဘူး အဲ့ဒီဖြစ်တည်မှုတွေအလိုက် အောင်မြင်မှုဆိုတာ ဘောင်ခတ်ထားပြီးသားဆိုတာ ဘယ်တက်ကျမ်းရေးဆရာကမှ ထည့်မရေးထားကြဘူး
နီရိုလစ်ဘရယ်သဘောတရားဟာ အရင်းရှင်စနစ်ထဲက ဈေးကွက်လည်ပတ်မှုကို အများအတွက်သက်တောင့်သက်သာဖြစ်စေတဲ့ဈေးကွက်ဆိုတာထက် အပြိုင်အဆိုင်ကိုဦးစားပေးတဲ့ဈေးကွက်အဖြစ်ပြောင်းလဲလိုက်တာပဲ မြင်သာအောင်ဥပမာပေးရရင် အာလူးဈေးကွက်တစ်ကွက်ရှိတယ်ဆိုပါစို့ အဲ့ဒီဈေးကွက်ကို ကနဦးတော့ ဈေးထိန်းကနေ အာလူးတစ်လုံးကို ၅ ကျပ်ထက်ပိုပြီးရောင်းလို့မရဘူးလို့သတ်မှတ်ထားရာကနေ ကဲ နင့်ရဲ့အာလူးအလုံးထွားမှု၊ အရည်အသွေးပေါ်မူတည်ပြီး အာလူးတစ်လုံးကို ကြိုက်သလိုဈေးတင်ရောင်းဆိုပြီး free market အနေနဲ့ ဖွင့်ချပေးလိုက်တယ် အဲ့ဒီအခါ အာလူးစိုက်ကွင်းပိုရှိသူ၊ ကိုယ့်အာလူးကိုယ်အလုံးထွားအောင် မြေဩဇာသယံဇာတွေပိုထည့်ပေးနိူင်တဲ့သူ၊ အလုပ်သမားများများခေါ်၊ နည်းနည်းပေးပြီးများများအမြတ်တင်ပြန်ရောင်းနိူင်တဲ့သူ၊ အာလူးလုံးရေများများထွက်အောင်ပိုလုပ်နိူင်တဲ့သူကအမြတ်ပိုရပြီး တစ်နိူင်တစ်ပိုင်လေး မိမိအိမ်နောက်ဖေးအာလူးစိုက်ရောင်းတဲ့သူတွေဟာ ဒီဈေးကွက်မှာ ဘယ်လိုမှမပြိုင်ဆိုင်နိူင်ဘဲနောက်ဆုံးမှာ အင်အားကြီးသူတွေသာ ကြီးစိုးတဲ့အာလူးဈေးကွက်ကြီးဖြစ်သွားပါတော့တယ် တစ်ချိန်တည်းမှာလည်း သယံဇာတတွေပိုရှိသူ၊ အလုပ်သမားများများခေါ် နည်းနည်းပဲပေး ခေါင်းပုံဖြတ်ပြီ အာလူးဈေးကွက်မှာကြီးထွားလာတဲ့သူတွေကို တစ်ဈေးလုံးက အားကျကြပြီး သယံဇာတမရှိသူ၊ တစ်နိူင်တစ်ပိုင်လေးလုပ်စားသူ အရင်းပြုတ်သွားတဲ့အာလူးဈေးသည်ကိုတော့ "နင်က ဘာလို့သူလိုမကြိုးစားနိူင်ရတာလဲ? အသုံးမကျဘူးလား?" အစရှိသဖြင့်အပြစ်ဖို့ကြတယ် ဒီနီရိုလစ်ဘရယ်သဘောတရားရဲ့အခြေခံအနှစ်သာရတွေဟာ သေချာစဉ်းစားကြည့်ရင် ရယ်စရာကောင်းမနေဘူးလား?
ဒါဟာ နီရိုလစ်ဘရယ်သဘောတရားရဲ့ တံလျှပ်တွေပဲ ဒီလိုဝါဒတွေကိုတရားဟောကြတဲ့ Facebook ပေါ်က "စာရေးသူ"ဆိုတာတွေဟာလည်း မိမိကိုယ်ကိုတော့ တိုးတက်ရာတိုးတက်ကြောင်းစာရေးသူတွေ၊ motivational speaker တွေလို့ သတ်မှတ်ကောင်းသတ်မှတ်ပေမဲ့ ကျွန်မအမြင်မှာတော့ တကယ်တမ်းက အရင်းရှင်စနစ်ရဲ့မှိုင်းလုံးအောက်မှာ မိုးမမြင်လေမမြင် တံလျှပ်ကိုရေထင်နေကြတဲ့မနူးမနပ်သမင်ငယ်များသာဖြစ်ကြတယ်
အဲ့တော့ အက်လာကရန်ရေးခဲ့တဲ့ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးမှုဆိုတာ နီရိုလစ်ဘရယ်သဘောတရားကဟောပြောထားတဲ့ "ကြိုးစားကဘုရားတောင်ဖြစ်"ဆိုတာမျိုးနဲ့မတူဘူး မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးမှာ အာလူးကိုဈေးနှုန်းအပြိုင်အဆိုင်တင်ရောင်းဖို့နေနေသာသာ ဈေးထိန်းဆိုတာမရှိတော့ဘူး၊ ဈေးကွက်ဆိုတာ မရှိတော့ဘူး ဘယ်သူကမှ မိမိစိတ်မပါဘဲ အာလူးရောင်းနေစရာမလိုဘူး တစ်နေ့စာစားဝတ်နေရေးပြေလည်ဖို့ မိမိစိတ်မပါဘဲ အရင်းရှင်စနစ်ကြောင့် မိမိကိုယ်ကိုသာမက မိမိလုပ်အားကိုပါရောင်းချစရာမရှိတော့ဘူးလို့ ကျွန်မကတော့မြင်မိတယ် ဒါဟာ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးရဲ့အစွန်းဆုံးထိဖြစ်နိူင်ချေကိုမြင်မိတာပါပဲ
ဒီနေရာမှာ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးကို တစ်ခါတစ်လေ လစ်ဘစ်တယ်ရီးရန်းသဘောတရား (libertarian) တွေနဲ့လည်း ရံဖန်ရံခါချိတ်ဆက်တွေ့ရလေ့ရှိပြန်တယ် လစ်ဘစ်တေးရီးရန်းသဘောတရားဆိုတာကတော့ စာလုံးအတိုင်းပဲ liberty လွတ်လပ်ရေးဆိုတဲ့စကားလုံးကနေလာတာဖြစ်ပြီး မိမိကိုယ်ကိုလွတ်လပ်စွာဆုံးဖြတ်ချက်ချနေထိုင်ခြင်းသဘောတရားလို့အကြမ်းဖျင်းမှတ်ယူလို့ရကောင်းရနိူင်တယ် လစ်ဘစ်တေးရီးရန်းသဘောတရားတွေဟာ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးလိုပဲ မင်းမဲ့သဘောတရားတွေနဲ့ချိတ်ဆက်နေတာပါပဲ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ အမေရိကန်လိုနိူင်ငံမှာတော့ လစ်ဘစ်တေးရီးရန်းသမားတွေလို့ဆိုလိုက်ရင် တော်တော်များများဟာ conservative ရှေးရှိးစွဲသမားတွေကိုဆိုလိုတာများတတ်ပါတယ် သူတို့ဟာ များသောအားဖြင့် တောင်သူလယ်သမားတွေဖြစ်တတ်ပြီး အမေရိကန်အစိုးရဆီကနေ လွတ်လပ်ချင်ကြတယ်၊ အခွန်မဆောင်ချင်ဘူး၊ ပြဿနာဖြစ်ရင်လည်း ရဲမခေါ်ဘူး၊ ကိုယ်တိုင်သေနတ်နဲ့ပစ်မယ်ဆိုတဲ့သူမျိုးတွေပေါ့ ဥပမာ - ကျွန်မနေခဲ့ဖူးတဲ့ တက်ဆက်လိုပြည်နယ်မှာဆိုရင် လူဖြူလယ်လုပ်လစ်ဘစ်တေးရီးရန်းတွေများတယ် သူတို့ရဲ့အိမ်တံခါးဝမှာ "We don't call the police" ဆိုပြီး တံဆိပ်ကပ်ထားလေ့ရှိကြတယ် ဒါက ရဲ၊ ထောင်စနစ်ကိုဆန့်ကျင်တယ်ဆိုတာထက် ကွန်ဆာဗေးတစ်ဆန်ဆန် သူတို့အိမ်ယာကိုကျူးကျော်လာမယ်ဆိုရင် ရဲခေါ်မနေတော့ဘူး၊ အိမ်ထဲကနေ သူတို့ရဲ့ကိုယ်ပိုင်သေနတ်နဲ့ပစ်ထည့်ပလိုက်မယ်ဆိုတာကိုဆိုလိုတာပဲ သူတို့ဟာ များသောအားဖြင့် လူဖြူတွေဖြစ်တယ်၊ ကိုယ်တိုင်လည်း လယ်ယာထွန်စိုက်စားတတ်တယ်၊ သားကောင်လိုက်တတ်တယ်၊ ကမ္ဘာသာပျက်မယ်ဆိုရင် သူတို့တွေဟာ မိမိကိုယ်ကိုအသက်ရှင်သန်အောင်နေတတ်တဲ့ survivalist ဖြစ်တယ်ဆိုတာတွေကြောင့် အစိုးရရဲ့စီမံခန့်ခွဲမှုတွေမလိုဘူးလို့လက်ခံထားကြတယ် ဒါဟာအပေါ်ယံကြည့်ရင် မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးမှုပါပဲ
ဒါပေမဲ့ တစ်ပြိုင်နက်တည်းမှာလည်း သူတို့ဟာ သူတို့ကိုယ်သူတို့ပိုင်စိုးဖို့အတွက်နေထိုင်ကျင်လည်စားသောက်နေတဲ့နယ်မြေဆိုတာဟာ အမေရိကတိုက်ရဲ့အင်ဒီးဂျနင့်တွေရဲ့နယ်မြေတွေဖြစ်တယ်ဆိုတာကို မျက်ကွယ်ပြုထားကြတယ် လူဖြူတွေဖြစ်နေတာကြောင့်လည်း လူမည်းတွေ၊ မက်ဆီကန်တွေဆိုရင်ကိုပဲ ကျူးကျော်သူတွေလို့ အလိုလိုမြင်ကြတယ် အဲ့လိုမြင်ပြီး သေနတ်နဲ့ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်မှုတွေလည်းရှိခဲ့တယ် အကျဉ်းချုံးပြောရရင် လစ်ဘစ်တေးရီးရန်းသဘောတရားတွေဟာ မင်းမဲ့သဘောတရားတွေနဲ့ဆင်တူတယ်ဆိုပေမဲ့ တချို့နေရာတွေမှာ ဒီဥပမာလိုမျိုး လူဖြူကြီးစိုးရေး (white supremacy) နဲ့လစ်ဘစ်တေးရီးရန်းသဘောတရားတွေရောစပ်လိုက်သလို ကျင့်သုံးပုံတွေကွဲနေပြန်တယ် ဒီလိုဥပမာတွေကြောင့်လည်း အက်လာကရန်ရေးခဲ့သလို မင်းမဲ့သဘောတရားလို့ပြောရင်ကို လူတွေက ဒီလိုကွန်ဆာဗေးတစ်လစ်ဘစ်တေးရီးရန်းသမားတွေ၊ ပန့်ခ်တွေကိုမြင်ယောင်ပြီး "အမလေး မင်းမဲ့သမားကြီး" ဆိုပြီးကြောက်လန့်သွားတတ်ကြတယ်မဟုတ်လား?
ကျွန်မလိုချင်တဲ့ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးကတော့ ရှင်းပါတယ် ကျွန်မဘဝကိုကျွန်မကိုယ့်ဘာသာခြယ်လှယ်ချင်တယ် ဒါပေမဲ့အဲ့လိုခြယ်လှယ်ရင်းနဲ့ တခြားတစ်ပါးကိုပါ ပုတ်ခတ်ဒဏ်ရာရစေမဲ့ ကွန်ဆာဗေးတစ်လစ်ဘစ်တေးရီးရန်းသမားတစ်ယောက်တော့လည်းမဖြစ်ချင်ဘူး လူမှုပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုမှာ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက်သဟဇာတဖြစ်တဲ့ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးမျိုးနဲ့၊ တစ်ယောက်ကိုတစ်ယောက်အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် (အာဏာကြောင့်၊ ပါဝါကြောင့်၊ ဩဇာကြောင့်၊ ပိုက်ဆံကြောင့်) ကြောက်လန့်နေရတဲ့ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးမျိုးတွေကင်းမဲ့တဲ့၊ ကျွန်မဘဝကို ကျွန်မကြိုက်သလိုထုဆစ်ပိုင်ခွင့်ရှိတဲ့၊ အဲ့သလိုထုဆစ်ရင်း ကျွန်မပတ်ဝန်းကျင်အနီးအနား (ကြီးကျယ်ခမ်းနားစရာမလိုပါဘူး) ကလူတွေကိုလည်း စိတ်အာရုံအရသော်လည်းကောင်း၊ ရုပ်ဝတ္တုအရသော်လည်းကောင်း အကျိုးပြုစေမဲ့ (အကျိုးမပြုရင်တောင် ဒဏ်ရာမရစေတဲ့)၊ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးမှုကိုအခြေခံတဲ့ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးမျိုးကိုအခြေခံတဲ့နေထိုင်မှုရပ်ဝန်းတစ်ခုလိုချင်တယ်
ဒီအချက်ကနေတဆင့် အက်လာကရန်ရဲ့အက်ဆေးထဲကကျွန်မဒုတိယဆွေးနွေးချင်တဲ့ ဒိုင်ရာစပရာဆိုတဲ့အချက်ဘက်ကို လှည့်ချင်ပါတယ် ဒိုင်ရာစပရာဆိုတာကို ကျွန်မရဲ့ဘာသာပြန်ထဲမှာ အောက်ပါအတိုင်းအဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ခဲ့တယ်
Diaspora - မိမိမွေးဖွားကြီးပြင်းရာနိူင်ငံပြင်ပတွင် နေထိုင်တည်ရှိရွေ့လျားနေသောလူအုပ်စုများ။ ဥပမာ - အမေရိကန်နိူင်ငံတွင်အခြေချနေထိုင်နေသော မြန်မာဒိုင်ရာစပရာ၊ ထိုင်းနိူင်ငံတွင်အခြေချနေထိုင်နေသော ရှမ်းဒိုင်ရာစပရာ။
ဒီနေရာမှာ အက်လာကရန်ထောက်ပြသလိုမျိုးပဲ သူဟာ ငယ်စဉ်ကလေးဘဝကနေ ဖိလစ်ပိုင်နိူင်ငံပြင်ပကိုရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ခဲ့သူဖြစ်တဲ့အတွက် ဖိလစ်ပိုင်အမျိုးသားရေးနဲ့ပတ်သက်လာရင် ဖိလစ်ပိုင်နိူင်ငံတွင်းကသူတွေက "နင်က ပြည်ပမှာပဲ ဘာသိလို့လဲ?" လို့ဝေဖန်တိုက်ခိုက်တာတွေခံခဲ့ရသလိုပဲ ကျွန်မကိုယ်တိုင် အက်လာကရန်လိုကလေးဘဝကနေမဟုတ်ဘဲ အသက် ၂၀ ပတ်ဝန်းကျင်မှာမှ ပြည်ပကိုထွက်ခွာခဲ့တဲ့သူတစ်ယောက်အနေနဲ့ အက်လာကရန့်ကို ဖိလစ်ပိုင်နိူင်ငံတွင်းကသူတွေကတိုက်ခိုက်သလို ကျွန်မလည်းခံခဲ့ရတာပါပဲ လက်ရှိလည်းခံနေရတာပါပဲ ကျွန်မရဲ့လက်ရှိသုတေသနဟာလည်း ပြည်ပရောက်မြန်မာ (diasporic Burmese) တွေနဲ့ပတ်သက်နေတာဖြစ်တဲ့အတွက် ဒီပြည်တွင်း/ပြည်ပပြဿနာဟာစိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းပါတယ်
ပြည်ပရောက်လို့ပြောလိုက်ရင်ကို ကျွန်မတို့လို ကမ္ဘာ့တောင်ပိုင်းနိူင်ငံတွေကသူတွေအဖို့ ပြည်တွင်းထက်စာရင် ပိုမိုကောင်းစားသွားပြီ၊ ပိုမိုတိုးတက်သွားပြီလို့ထင်လေ့ရှိကြတယ် လက်ရှိ Facebook ပေါ်မှာလည်း နိူင်ငံတကာရောက်မြန်မာတွေကလည်း သူတို့ရဲ့ပြည်ပရောက် အရောင်တလက်လက်ဘဝတွေကို ဘလော့အနေနဲ့ရေးပြကြတာတွေရှိလာကြတာကြောင့် နိူင်ငံခြားဆိုရင်ကိုပဲအထင်ကြီးကြတာမဆန်းပါဘူး ဒီနေရာမှာ အထင်ကြီးမှုဟာ အဆင့်အမျိုးမျိုးကွဲသွားပါသေးတယ် အမေရိကားဆိုရင် ထိပ်ဆုံးမှာဖြစ်ပြီး ထိုင်းလောက်တော့ နိူင်ငံခြားမဟုတ်ဘူးလို့ဆိုတာတွေ ကျွန်မကိုယ်တိုင်ကြားခဲ့ရဖူးပါတယ် နိူင်ငံခြားရောက်မြန်မာတွေဟာ လက်ရှိစစ်တပ်လက်အောက်နေထိုင်နေကြတဲ့မြန်မာတွေထက်စာရင် ပိုမိုအေးချမ်းသာယာသွားတယ်ဆိုတာ ကျွန်မရဲ့သုတေသနကနေတဆင့်လည်း အတိုင်းအတာတစ်ခုလောက်တော့ လက်ခံနိူင်ပါတယ် သို့ပေသိ ဒိုင်ရာစပရာကိုဦးစားပေးလေ့လာကြတဲ့သုတေသနတွေရဲ့ကောက်ချက်ချချက်တွေအရ ဒိုင်ရာစပရာဆိုတာကို သူ့ရဲ့မိခင်နိူင်ငံရဲ့ extension တစ်ခုအနေနဲ့ပဲ မှတ်ယူလို့မရဘဲ ဒိုင်ရာစပရာကိုအသွင်သဏ္ဍာန်သီးသန့်ဖြစ်နေတဲ့ ရိုးရာဓလေ့ဖြစ်တည်မှုသီးသန့်တစ်ခုအနေနဲ့မှတ်ယူရမယ်ဆိုတာပါပဲ
ဥပမာ - ၁၈၄၆ ကနေ ၁၈၄၈ထိဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ အမေရိကန်-မက်ဆီကိုစစ်ပွဲနောက် အမေရိကန်ရဲ့ အခုလက်ရှိတောင်ပိုင်းပြည်နယ်တချို့ (Colorado, New Mexico, Arizona, Texas အစရှိသဖြင့်) နဲ့ အနောက်ဘက်ပြည်နယ် (California, Nevada အစရှိသဖြင့်) တွေဟာ မက်ဆီကိုပိုင်နယ်မြေတွေကနေ အမေရိကန်နယ်မြေတွေဖြစ်သွားပါတယ် လက်ရှိမှာ အဲ့ဒီ့အခုအမေရိကန်ပိုင်ပြည်နယ်ဖြစ်သွားတဲ့ပြည်နယ်တွေမှာ မက်ဆီကန်လူမျိုးတွေအများကြီးကျန်ရှိခဲ့ပါတယ် အဲ့ဒါကြောင့်လည်း အရင်သမ္မတ Trump ရဲ့အမေရိကန်မက်ဆီကိုကြားနယ်နိမိတ်ခြံစည်းရိုးခတ်ရေးမူဝါဒဟာ သမိုင်းကြောင်းကိုသာသိရင် လှောင်ပြောင်စရာပါပဲ "We didn't cross the border; the border crossed us" (ငါတို့က နယ်မြေကျူးကျော်တာမဟုတ်ဘူး၊ နယ်မြေက ငါတို့ကိုကျူးကျော်တာ) ဆိုတဲ့ slogan ဟာ အမေရိကန်-မက်ဆီကိုနိူင်ငံရေးမှာ နာမည်ကြီးလှပါတယ် ဒီနေရာမှာ ကျွန်မထောက်ပြချင်တာက နယ်နိမိတ်တွေသတ်မှတ်ထားမှသာလျှင် ဘယ်သူက ပြည်တွင်း၊ ဘယ်သူကပြည်ပဆိုတာကို သတ်မှတ်လို့ရတယ်ဆိုတာပါပဲ တက်ဆက်မှာနေထိုင်ခဲ့ကြတဲ့ မက်ဆီကန်တွေဟာ လက်ရှ်ိမှာတော့ ပြည်ပရောက်မက်ဆီကန်တွေဖြစ်ပေမဲ့ သူတို့ရဲ့ဘိုးဘွားဘီဘင်တစ်လျှောက် ဒီနယ်မြေမှာနေခဲ့ကြပြီး လက်ရှိမှာလည်း သူတို့ရဲ့မိခင်ဘာသာစကားဖြစ်တဲ့ စပိန်ဘာသာစကားကိုလည်း ပြောဆိုနေကြတုန်းပါပဲ (ဒါကတော့ မက်ဆီကိုလို့ခေါ်တွင်ရာအင်ဒီးဂျနင့်နယ်မြေကို စပိန်တွေရဲ့ကိုလိုနီပြုကျင့်ရာကနေရလာတဲ့အကြွင်းအကျန်ပြဿနာပေါ့လေ) ဒါပေမဲ့ နိူင်ငံ (nation-state) ဆိုတဲ့နိူင်ငံရေးတွေကြောင့် လူသားတွေဟာ ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပဆိုပြီး ခွဲခြားခံလိုက်ရတယ် ဒါကတော့ ဒိုင်ရာစပရာဥပမာတစ်ခုပေါ့
နောက်ထပ်ဥပမာတစ်ခုဆိုရင် အမေရိကန်မှာ လက်ရှ်ိနေထိုင်နေကြတဲ့ လူမည်းဒိုင်ရာစပရာပါ ဒီလူမည်းတွေဟာ သူတို့ရဲ့ဘိုးဘွားဘီဘင်လက်ထက်မှာ လူဖြူတွေရဲ့ကျွန်စနစ်ကျင့်သုံးမှုအရ သူတို့ရဲ့အလိုဆန္ဒမပါဘဲ ကြံပင်စိုက်ခင်းတွေမှာအသုံးပြုဖို့ ကျွန်အနေနဲ့ပြုကျင့်ဖို့အမေရိကတိုက်ကို အတင်းအဓ္ဓမခေါ်ဆောင်လာတာကိုခံခဲ့ရတယ် အဲ့ဒီမှာမှ သူတို့ရဲ့မိသားစုဆိုတာကနေ ခွဲယူခေါ်ဆောင်လာတာဖြစ်တဲ့အတွက်အခုအချိန်မှာ လူမည်းတော်တော်များများဟာ သူတို့ရဲ့ မိခင်နိူင်ငံဟာ အာဖရိကတိုက်က ဘယ်နိူင်ငံမှန်းတောင်အတိအကျသိဖို့ခဲယဉ်းနေတဲ့အပြင် သူတို့ရဲ့ဆွေမျိုးဘိုးဘွားဘီဘင်ဆိုတာကိုပါအစပြန်ဖော်ဖို့ခက်ခဲတဲ့အထိလောက်ကို လူဖြူတွေရဲ့အကြမ်းဖက်မှုကိုခံခဲ့ရတယ် အဲ့ဒါကြောင့် အမေရိကန်က လူမည်းဒိုင်ရာစပရာဟာ တခြားဒိုင်ရာစပရာတွေလို မိခင်နိူင်ငံနဲ့ယှဉ်တွဲခေါ်ယူလေ့မရှိဘဲ African American diaspora အာဖရိကန်အမေရိကန်ဒိုင်ရာစပရာဆိုပြီး မိခင်နိူင်ငံကိုအခြေပြုမဲ့အစား သူတို့ရဲ့တူညီလှတဲ့ကျွန်ပြုခံခဲ့ရမှုသမိုင်းကြောင်းအပေါ်ကိုအခြေခံပြီး ဒိုင်ရာစပရာတစ်ခုဖြစ်လာပါတယ် (ဒီနေရာမှာ ကျွန်ပြုခံရတဲ့သမိုင်းကြောင်းကနေအမေရိကတိုက်ကိုရောက်လာတဲ့ အာဖရိကန်ဒိုင်ရာစပရာနဲ့ အာဖရိကန်နိူင်ငံတစ်နိူင်ငံကနေ ဥပမာ - ဆူဒန် ကနေ အမေရိကန်ကို နိူင်ငံရေးခိုလှုံခွင့်နဲ့ဝင်ရောက်လာတဲ့ ဆူဒန်အမေရိကန်ဒိုင်ရာစပရာကလည်း ဖြစ်တည်မှု၊ ဖြတ်သန်းမှုတွေမတူညီပြန်ပါဘူးဆိုတာ စကားချပ်ခံချင်တယ်)
ဒီဒိုင်ရာစပရာဥပမာအမျိုးမျိုးကိုကြည့်ပြီး ကျွန်မတို့ ပြည်ပရောက်မြန်မာဒိုင်ရာစပရာဆိုတာဟာလည်း အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံကွဲပြားခြားနားနေနိူင်တာကို အကြမ်းဖျင်းနားလည်လို့ရကောင်းရနိူင်ပါတယ် အမေရိကန်နဲ့မက်ဆီကိုလို့ နယ်နိမိတ်ပြဿနာတွေကြောင့် "ပြည်ပရောက်" ဖြစ်သွားတဲ့ မြန်မာ-အိန္ဒိယနယ်စပ်က ချင်းဒိုင်ရာစပရာ၊ မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်က ရိုဟင်ဂျာဒိုင်ရာစပရာ၊ မြန်မာ-ထိုင်းနယ်စပ်က ကရင်ဒိုင်ရာစပရာလား? အမေရိကန်နိူင်ငံလို ကမ္ဘာတစ်ဘက်ခြမ်းကို ဒုက္ခသည်အနေနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ မလေးရှားဒုက္ဒသည်စခန်းကနေတဆင့်ရောက်လာတဲ့ မြန်မာအမေရိကန်ဒိုင်ရာစပရာလား? မိဘပိုက်ဆံတတ်နိူင်လို့အမေရိကားပို့ကျောင်းတက်ရာကနေရောက်လာတဲ့ လူကုံထံမြန်မာအမေရိကန်ဒိုင်ရာစပရာလား? လယ်ကွက်ရင်းပြီးရောက်လာတဲ့မြန်မာအမေရိကန်ဒိုင်ရာစပရာလား? (ဒါကတော့ ဟာသပါ) ဒီမေးခွန်းတွေကိုသာ သေချာစဉ်းစားကြည့်ရင် ဒိုင်ရာစပရာဆိုတဲ့သဘောတရားကိုယ်နှိုက်ကိုက ကျယ့်ပြန့်လှတဲ့ရိုးရာဓလေ့သဘောတရားတစ်ခုဖြစ်လာတယ်ဆိုတာကို ကျွန်မတို့မြင်နိူင်ပါတယ်
ကျွန်မရဲ့ကိုယ်တွေ့အတွေ့အကြုံတွေအရလည်း မြန်မာအမေရိကန်ဒိုင်ရာစပရာလို့ဆိုလိုက်တာနဲ့ အားလုံးဟာ တစ်သွေးတည်းတစ်သားတည်းဖြစ်တည်နေတာမျိုးမဟုတ်ပြန်ပါဘူး ဥပမာ - ဒုက္ခသည်စခန်းကနေတဆင့်ရောက်လာကြတဲ့မြန်မာတော်တော်များများဟာ များသောအားဖြင့် အမေရိကန်ရဲ့အရင်းရှင်စီးပွားရေးလည်ပတ်အောင် မတည်ပေးတဲ့ သားသတ်ရုံ၊ ပေါင်မုန့်စက်ရုံ၊ Walmart လို့အရင်းရှင်ကုန်စုံဆိုင်ကြီးတွေအစရှိတဲ့အောက်ခြေလုပ်သားဘဝမှာတင်ကျင်လည်သွားကြတာများပါတယ် ဒီအလုပ်တွေဟာ ပိုက်ဆံဝင်ငွေများကောင်းများပေမဲ့ တစ်ပြိုင်နက်တည်းမှာလည်း ခန္ဓာကိုယ်ပင်ပန်းလှတဲ့အလုပ်တွေပါပဲ တစ်ကမ္ဘာလုံးက လူတန်းစားပြဿနာနဲ့ယှဉ်ကြည့်ရင် သူတို့တွေဟာ မြန်မာနိူင်ငံကစက်ရုံအလုပ်သမားတွေထက် လစာသာပိုများချင်များမယ်၊ အောက်ခြေလူတန်းစားမှာပဲရှိနေပါသေးတယ် (ကျွန်မတွေ့ကြုံဖူးတဲ့ သားသတ်ရုံအလုပ်လုပ်ကြတဲ့မြန်မာတော်တော်များများရဲ့အိမ်မက်ဟာ တစ်ချိန်ချိန်မှာ မြန်မာပြည်ပြန်ပြီး အေးအေးဆေးဆေးနေချင်ကြတာပါပဲ အမေရိကန်မှာအောက်ခြေအလုပ်သမားအနေနဲ့စုမိဆောင်းမိတာဟာ ကမ္ဘာတောင်ပိုင်းနိူင်ငံတွေမှာ သူဌေးလို/သက်တောင့်သက်တာနေလို့ရနိူင်တယ်ဆိုတဲ့သဘောပေါ့) ဒီအောက်ခြေအလုပ်လုပ်ရတဲ့ မြန်မာအမေရိကန်ဒိုင်ရာစပရာဟာ အရင်သမ္မတဟောင်း အိုဘားမားရဲ့စားဖိုမှူးရဲ့အိမ်ထောင်ဖက် မြန်မာသွေးတစ်ဝက်နှောတဲ့ နာမည်ကြီးသတင်းကြေငြာသူ အဲလက်စ်ဝက်ဂနာ (Alex Wagner) တို့လို၊ တက္ကသိုလ်ပါမောက္ခ ကရင်သွေးနှောအမေရိကန်တတိယမျိုးဆက် Miss Burma စာအုပ်ကိုရေးသားတဲ့ ဒေါက်တာ ရှာမိန်းခရက် (Charmaine Craig) အစရှိသူတို့ရဲ့မြန်မာအမေရိကန်ဒိုင်ရာစပရာနဲ့ တစ်နိူင်ငံတည်းနေနေတာတောင်မှ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုမရှိနေပြန်ပါဘူး (တစ်ခုပဲရှိတာပေါ့လေ သားသတ်ရုံကမြန်မာတွေလက်နဲ့ခုတ်ထစ်ထုပ်ပိုးပေးလိုက်တဲ့ အမဲသား၊ ဝက်သား၊ ကြက်သားတွေတို့ သူတို့တွေကုန်စုံဆိုင်ကနေဝယ်ယူစားသောက်ကောင်းစားသောက်ကြပါလိမ့်မယ်)
ဒီလိုကွဲပြားခြားနားတဲ့ဒိုင်ရာစပရာအသွင်အပြင်တွေအပြင် ဒိုင်ရာစပရာမျိုးဆက်တွေဟာလည်း သူ့အသွင်သဏ္ဍာန်သူရှိကောင်းရှိနေနိူင်ပါတယ် အက်လာကရန့်အက်ဆေးမှာ ကျွန်မဘာသာပြန်ခဲ့သလိုပဲ ဒိုင်ရာစပရာပထမမျိုးဆက်၊ ဒုတိယမျိုးဆက်၊ တတိယမျိုးဆက်အစရှိသဖြင့် သူတို့ရဲ့ဘဝဖြတ်သန်းမှုနဲ့ရိုးရာတွေဟာလည်း ပြောင်းလဲသွားတတ်ကြပါတယ် မြန်မာနိူင်ငံကသူတွေအဖို့ အပြင်ပန်းကနေ မြန်မာဖအေမြန်မာမအေကမွေးပြီး မြန်မာလိုလည်းမပြောတတ်တော့ဘူး အစရှိသဖြင့် ဝေဖန်ကဲ့ရဲ့တာလွယ်ပါတယ် ဒါပေမဲ့ ဒိုင်ရာစပရာတွေရဲ့ hybrid စပ်ကြားဖြစ်လာတဲ့ဖြစ်တည်မှုတွေဟာ ရိုးရာဓလေ့တစ်ခုထက်ပိုတဲ့နေရာမှာကြီးပြင်းလာရတဲ့သူတွေသာ သဘောပေါက်ပါလိမ့်မယ် (ဒီနေရာမှာ စပ်ကြားဆိုတာ မြန်မာသွေးနှောတာကိုပြောတာမဟုတ်ပါ ရိုးရာဓလေ့အရ စပ်ကြားဖြစ်တည်မှုကိုဆိုလိုတာပါ မြန်မာအမေအဖေကမွေးပေမဲ့လည်း မွေးဖွားကြီးပြင်းရာက ဂျပန်ဆိုရင် သူဟာစပ်ကြားဖြစ်တည်မှုရှိနေတာပါပဲ အက်လာကရန့်စာထဲမှာတော့ မာဂျင်လို့ကျွန်မတို့တွေ့ရပါတယ် ဟိုဘက်လည်းမရောက်ဒီဘက်လည်းမရောက်ဖြစ်သွားကြတဲ့ ဒိုင်ရာစပရာဖြစ်တည်မှုကိုဆိုလိုတာပေါ့) ပြည်တွင်းကဥပမာနဲ့ပြရရင် ဗမာစကားဟာကြီးစိုးတဲ့ဘာသာစကားဖြစ်တဲ့အတွက် ဗမာမဟုတ်တဲ့လူမျိုးစုတွေဟာ hybrid identity တွေနဲ့မာဂျင်နေရာတွေမှာ ကြီးပြင်းလာရသလိုပဲ ပြည်ပရောက်မြန်မာ၊ ပြည်ပမှာမွေးတဲ့မြန်မာတွေဟာလည်း သူတို့ရောက်ရှိနေတဲ့နေရာဒေသက နေ့စဉ်ကြုံတွေ့ရတဲ့ရိုးရာဓလေ့တွေရဲ့လွှမ်းမိုးမှုကိုလည်း ခံကြရတာပါပဲ အဲ့ဒီမှာမှ မြန်မာဆိုတာ၊ ကရင်ဆိုတာ၊ ချင်းဆိုတာဟာ အမေရိကန်လိုနိူင်ငံမှာဆိုရင် လူနည်းစုသာဖြစ်တဲ့အတွက် အင်အားကြီးမားတဲ့ရိုးရာဓလေ့ရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို (အထူးသဖြင့် ဒုတိယမျိုးဆက်တွေအနေနဲ့) ပိုပြီးခံရကောင်းခံရနိူင်ပါတယ်
ဒိုင်ရာစပရာတွေအမျိုးမျိုးကြားကကွဲပြားခြားနားမှုတွေကို သေချာနားမလည်ဘဲ တစ်ခုခုဆို "ပြည်ပရောက်မြန်မာတွေ"ဆိုပြီး ဝါးလုံးရှည်နဲ့သိမ်းကြုံးရမ်းတာကို မနှစ်မြို့မိသလို တစ်ပြိုင်နက်တည်းမှာလည်း ပြည်ပ (အထူးသဖြင့် အနောက်လူဖြူနိူင်ငံ) ရောက်သွားတဲ့မြန်မာတွေရဲ့ မိမိကိုယ်ကိုအထင်ကြီးသွေးနားထင်ရောက်မှုကိုလည်း ကျွန်မအံ့အားသင့်မိရပြန်ပါတယ် လူဖြူနိူင်ငံရောက်တာနဲ့ အဲ့ဒီလူဖြူနိူင်ငံမှာဖြစ်ပျက်နေတဲ့ ဖိနှိပ်မှုပြဿနာတွေ၊ လူတန်းစားပြဿနာတွေကိုစိတ်မဝင်စားဘဲ ငါဟာ ဒုက္ခကကျော်မြောက်သူ၊ နိဗ္ဗာန်ဘုံရောက်နေသူသဖွယ် ဉာဏ်တော်စူးရှလာကြတာတွေကြောင့် (သို့) မြန်မာပြည်ပြန်ပြီး ဆရာကြီးလုပ်မှုတွေကြောင့်လည်း ဒီပြည်တွင်း/ပြည်ပပြဿနာတွေဆက်လက်ရှိနေဆဲလို့ကျွန်မကတော့ မြင်မိတယ်
ဖိလစ်ပိုင်မှာမွေး၊ အမေရိကန်မှာကြီးသူဖြစ်တဲ့ အက်လာကရန်ကြုံတွေ့ရတဲ့ ပြည်တွင်း/ပြည်ပစမန်ခုတ်မှုတွေဟာလည်း ကျွန်မရဲ့ဒိုင်ရာစပရာအတွေ့အကြုံတွေနဲ့ဆင်တူနေပြန်ပါတယ် အက်လာကရန်မှမဟုတ် ကျွန်မရဲ့နီပေါလူမျိုး၊ မက်ဆီကန်လူမျိုး၊ လူမည်းမိတ်ဆွေအပေါင်းအသင်းတွေဟာလည်း ဒီပြဿနာတွေကို သူ့နည်းသူ့ဟန်နဲ့ကြုံတွေ့နေရဆဲဆိုတာကို သိရပြီးနောက် ဒိုင်ရာစပရာဖြစ်တည်မှုဆိုတာကို မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးနဲ့ ဘယ်လိုများချိတ်ဆက်စဉ်းစားလို့ရနိူင်မလဲကျွန်မတွေးမိတယ်
မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးရေးဟာ ကျွန်မရဲ့တစ်ကိုယ်ရည်ပြင်ပကနေ ကျွန်မကိုချုပ်ကိုင်ခြယ်လှယ်ဖို့ကြိုးစားတာတွေကို ပုန်ကန်တာဆိုရင် ပြည်ပရောက်မြန်မာတစ်ယောက်အနေနဲ့ ကျွန်မရဲ့ဖြစ်တည်မှုဟာ မြန်မာစစ်စစ်ပဲ (ဒါမှမဟုတ်) မြန်မာမပြည့်ဝဘူးလို့ သူများတွေရဲ့ခြယ်လှယ်မှုကို ကျွန်မပုန်ကန်တတ်ရပါမယ်မဟုတ်လား? အက်လာကရန်ရေးခဲ့သလိုပဲ ဘယ်မြန်မာကမှ (ပြည်တွင်းမြန်မာသော်လည်းကောင်း၊ ပြည်ပမြန်မာသော်လည်းကောင်းက) ကျွန်မရဲ့မြန်မာဖြစ်တည်မှု၊ hybrid စပ်ကြားဖြစ်တည်မှုဟာ ပြည်တွင်းမြန်မာတွေအတွက် မလုံလောက်ဘူး၊ ပြည်ပမြန်မာတွေအတွက် မလုံလောက်ဘူးလို့ ဘယ်သူကမှစိုးမိုးခြယ်လှယ်စရာအကြောင်းမရှိတော့ပါဘူး ကျွန်မရဲ့လွတ်မြောက်ရေးအတွေးအခေါ်အယူအဆဆိုတာဟာလည်း မြန်မာပြည်ဆိုတာတစ်ခုတည်းအတွက်မဟုတ်တော့ဘဲ ဖိနှိပ်မှုစနစ်အောက်က ဘယ်သူမဆိုအတွက် အထူးသဖြင့် ကျွန်မရဲ့စပ်ကြားဖြစ်တည်မှုအလိုက်ဖြစ်ရမယ်မဟုတ်ပါလား? မြန်မာလူမျိုးတွေရဲ့ဖိနှိပ်မှုကိုပဲတိုက်ခိုက်နေမယ်ဆိုရင် ကျွန်မဟာ ကျွန်မလက်ရှိနေထိုင်နေတဲ့နေရာဒေသနဲ့အောက်ခြေလွတ်နေတဲ့လူတစ်ယောက်သာဖြစ်ပါလိမ့်မယ် ဖိနှိပ်မှုတွေဟာ (ဘယ်လောက်ပဲ ဘလော့ဂါတွေအမွှန်းတင်ရေးရေး) အမေရိကန်မှာလည်းရှိနေဆဲပဲဆိုတာသဘောပေါက်လာပြီးတဲ့နောက် ကျွန်မရဲ့ဘဝနေနည်းဒဿနဆိုတာဟာ မြန်မာလူမျိုး၊ မြန်မာနိူင်ငံဆိုတဲ့မျိုးချစ်စိတ်ကြီးပေါ်မှာပဲ မူမတည်ချင်တော့ဘူး ကျွန်မနဲ့ခံယူချက်ချင်းတူသူတွေဟာ ဒိုင်ရာစပရာမြန်မာတွေဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိူင်သလို ပြည်တွင်းကမြန်မာတွေလည်းဖြစ်နိူင်တယ် ပါလက်စတိုင်းလူမျိုးတွေလည်း ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိူင်တယ် ကပ်ရှမီးလူမျိုးတွေလည်းဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိူင်တယ် လူမည်းတွေလည်းဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိူင်တယ် မိန်းမတွေလည်းဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိူင်သလို ခံယူချက်တူသရွေ့ ယောင်္ကျားတွေလည်းဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိူင်တယ်
ခံယူချက်မတူဘဲ ကိုလိုနီစနစ်ရဲ့အမွေအနှစ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ နိူင်ငံရေးနယ်နိမိတ်ပညတ်ချက်တစ်ခုတည်းပေါ်အခြေခံပြီးတိုက်ခိုက်ရတာဟာ ကျွန်မရဲ့မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးခြင်းမှဟုတ်ရဲ့လား ပြန်မေးခွန်းထုတ်လာမိတယ် ဒီလိုနဲ့ မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးဖို့အတွက်ဆို ကျွန်မတို့ခန္ဓာကိုယ်အပေါ် အလိုမတူဘဲကပ်ချိတ်ထားတဲ့တံဆိပ်တွေကို အရင်ဆုံးခွာချပြီး မိမိကိုယ်ကိုဘာလဲဆိုတာ နဖူးတွေ့ဒူးတွေ့မေးမြန်းစစ်ဆေးရမယ်ဆိုတာ ကျွန်မသဘောပေါက်လာမိတော့တယ်
ပုံ - ကုန်တင်ရထားတစ်စီး သဲကန္တာရမြက်ခြောက်များကြား မောင်းနှင်သွားခိုက် ပလတ်စတစ်အစုတ်အပြဲတစ်စ သံဆူးကြိုးတွင်လာရောက်ကပ်ညှိဝဲပျံနေစဉ်
Haters Cafe Blog
မင်းမဲ့စာကြည့်တိုက်မှစုဆောင်းထားသော အက်လာကရန်ရေးသားခဲ့သော ဆောင်းပါးများ
ကျွန်မဘာသာပြန်ထားသော အက်လာကရန်ရဲ့ "မိမိကိုယ်ကိုပိုင်စိုးမှုနှင့် မင်းမဲ့သဘောတရားမှတ်စုများ" ဆောင်းပါး
Comments