မြန်မာပြည်က ပညာရှင်အသိုင်းအဝိုင်း (Myanmar Academia) ဟာ ပုံသဏ္ဍာန်သေချာဖမ်းရခက်နေတယ် ပညာထုတ်လုပ်မှုဆိုတဲ့နေရာမှာ စစ်အာဏာကြီးစိုးမှုအောက်ကနေ မတရားဖိနှိပ်ခံထားရတဲ့ အမည်ခံပညာထုတ်လုပ်မှုနဲ့ ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒအောက်ကနေ သိမ်းသွတ်ခံထားရလို့ ညောင်နာနာဖြစ်နေတဲ့ ပညာထုတ်လုပ်မှုတွေကိုတော့ ကျွန်မ စိတ်ထဲ မြန်မာပြည်က ပညာရှင်အသိုင်းအဝိုင်းလို့ ထည့်မစဉ်းစားထားပါဘူး ဒီနှစ်မျိုးကို ဖယ်လိုက်ရင် ကျန်တာတွေက နိူင်ငံတကာ NGO တွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီးလုပ်တဲ့ သုတေသနအမည်ခံစင်တာတွေ think tank တွေ နိူင်ငံရေး လော်ဘီဝင်ဖို့အတွက် မူဝါဒပြောင်းလဲရေးအတွက် အာရုံထားတဲ့ စင်တာတွေ အဖွဲ့အစည်းတွေ အောက်ခြေ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေကနေ ဦးစီးဦးဆောင်လုပ်တဲ့ တက်ကြွမှုနဲ့ ထဲထဲဝင်ဝင် ပတ်သက်နေတဲ့ ပညာထုတ်လုပ်မှုတွေကို လက်ရှိ မြန်မာပြည်ရဲ့ အကယ်ဒါးမီးယားရပ်ဝန်းတစ်ခုလို့ ဆိုလို့ ရနိူင်တယ်
အနောက်နိူင်ငံတွေက အရှင်းရှင်စနစ်နဲ့ ချိတ်ဆက်ထားပြီး နာမည်နဲ့ status ပေါ်ကို ဦးစားပေးထားတဲ့ ivory tower ဆင်စွယ်ရောင်စင်တိုင် အကယ်ဒါးမီးယားမျိုးနဲ့ မြန်မာနိူင်ငံက အကယ်ဒါးမီးယားက အသွင်တော့မတူနေဘူးလို့ ကျွန်မမြင်တယ်
ဒီနေရာမှာ အထက်ကဆိုခဲ့တဲ့ လက်ရှိ မြန်မာနိူင်ငံ အကယ်ဒါးမီးယားမှာ စမန်ခုတ်တဲ့ ပြဿနာတစ်ခု ဖြစ်နေတယ်ဆိုတာ လတ်တလော ကျွန်မသတိထားမိလာတယ် ဒါက ဘာလဲဆိုတော့ စင်တာတစ်ခုနဲ့တစ်ခု တစ်အုပ်စုနဲ့တစ်အုပ်စု ငါတို့ဟာ လုပ်ပုံကိုင်ပုံမတူဘူးဆိုပြီး ပညာထုတ်လုပ်မှုရဲ့ နယ်နိမိတ်တွေကို သတ်မှတ်လာတာမျိုးပါ ပန်းတိုင်ချင်းမတူလို့ ချဉ်းကပ်ပုံချဉ်းကပ်နည်းချင်းမတူလို့ကတော့ ထားပါတော့ ဒါတောင် တူနေနိူင်သေးတဲ့နေရာတွေမှာ ပူးပေါင်းလို့ ရနိူင်တာတွေ ရှိနေသေးတယ် ကျွန်မပြောချင်တဲ့ စမန်ခုတ်တာက လူတစ်ယောက်ကို သေသေချာချာမသိဘဲ သူ ဘာပါဆိုပြီး ပညတ်ချက်တပ်ကြတာမျိုးပဲ ဒါကလည်း အနောက်နိူင်ငံအကယ်ဒါးမီးယားတွေမှာ ဘာသာရပ်တစ်ခုနဲ့ တစ်ခုကြား သီအိုရီတွေမတူတာ လေ့လာပုံလေ့လာနည်းတွေ မတူတာကို ခွဲခြားတာမျိုးလိုပါပဲ နင်နဲ့ငါနဲ့ ဒါမတူဘူးဆိုပြီး ခွဲခြားတာ နင် ငါ သဘောမကျတဲ့သူနဲ့ ဆက်ဆံရင် ငါ နင့်ကို မပေါင်းချင်ဘူးဆိုပြီး othering လုပ်တာဟာလည်း လူဖြူကြီးစိုးမှုဝါဒအောက်က ဒါမှမဟုတ် ဖိနှိပ်ခံတွေရဲ့ အမြုံစိတ်တွေလို့ ကျွန်မ ထင်တယ်
ကိုယ် စိတ်ဝင်စားတဲ့ အကြောင်းအရာတွေ ကိုယ်လုပ်ဖြစ် ကိုင်ဖြစ်နေတဲ့ အကြောင်းအရာတွေအပေါ်လိုက်ပြီး လူတစ်ယောက်ချင်းစီ သို့မဟုတ် တစ်ဖွဲ့တစ်အုပ်လိုက်ကို ဘောင်ခတ်လိုက်တာတွေဟာ လူဖြူကြီးစိုးရေးဝါဒ (white supremacy) ဆန်နေတယ် (ကျွန်မတောင်မှ စိတ်ဝင်စားမိတာက decolonization ကိုလိုနီစနစ်ကို ချွတ်ချခြင်းအကြောင်း ဖြစ်နေတော့ တစ်ခုခုဆို ကျွန်မကို စကားပြောခိုင်းရင် စာရေးခိုင်းရင် decolonization အကြောင်းပဲ ဖြစ်နေတယ် မြန်မာပြည်က အပေါကားလို့ခေါ်ကြတဲ့ ရုပ်ရှင်တွေမှာ ဒီဇာတ်ရန်တစ်ယောက်က ဒီလိုမျိုးဇာတ်ကွက်မှာပဲ သရုပ်ဆောင်နိူင်တယ် သရုပ်ဆောင်ရမယ်ဆိုပြီး ဘောင်ခတ်လိုက်သလိုပဲ တကယ်တမ်းက decolonization ဆိုတာ အကယ်ဒါးမင့်သီအိုရီသက်သက်တစ်ခုပဲ မဟုတ်ဘူး နေ့စဉ် ပညာရှင်မဟုတ်တဲ့သူတွေတက်ကြွလှုပ်ရှားသူမဟုတ်တဲ့သူတွေလည်း ကိုယ့်ဟာကိုယ် သာမန်နေ့စဉ်ဘဝမှာ ကိုလိုနီစနစ်တွေ စိတ်ဓါတ်တွေကနေ ချွတ်ချဖို့ လုပ်လို့ရတယ် decolonization ဆိုတာ တွေးခေါ်မှုတစ်မျိုးနဲ့ အဲ့ဒီတွေးခေါ်မှုပေါ် အခြေခံပြီး မိမိဘဝမှာ ပြန်ကျင့်သုံးမှုတစ်ခုပဲ)
ကျွန်မတို့ လူရယ်လို့ ဖြစ်လာတဲ့နေရာမှာ အသက်အရွယ်အလိုက် မွေးဖွားကြီးပြင်းတဲ့နေရာဒေသအလိုက် ပတ်ဝန်းကျင်အလိုက် စိတ်ဝင်စားမှုတွေ တက်ကြွချင်စိတ်တွေရဲ့ အရင်းခံတွေက မတူနိူင်ဘူး လူတစ်ယောက်က အသက်ဆယ်ကျော်သက်မှာ ဖီမီနင့်ဇင်ကို စိတ်ဝင်စားချင် စိတ်ဝင်စားနိူင်ပြီး ၂၀ လည်းကျော်ရော decolonization ဘက်ကို စိတ်ဝင်စားလာနိူင်တာပဲ (ဖီမီနင့်ဇင်နဲ့ decolonization ဆိုတာလည်း တကယ်တော့ ချိတ်ဆက်နေတာပါပဲ) ဒါကို ကျွန်မတို့က မရဘူး မရဘူး နင်က အရင်က ဖီမီနင့်ဇင်နဲ့ပဲ ပတ်သက်ပြီးလုပ်ခဲ့တာ အခုမှ လိုင်းပြောင်းလို့မရဘူးဆိုပြီး ဂိတ်ပိတ်ကြမလား အဲ့လို ဂိတ်ပိတ်ကြလို့လည်း ပညာရှင်အသိုင်းအဝိုင်းဟာ တော်တော် မွန်းကျပ်ဖို့ကောင်းတယ် ကိုယ့်ကိုကိုယ် ဘာကောင်ကြီးပါ ညာကောင်ကြီးပါ နာမည်တပ်ပြီး ကိုယ်တပ်တဲ့ဘောင်ထဲက ကိုယ့်ဟာကိုယ် ပြန်ထွက်လို့ မရ ဖြစ်နေကြတယ်
အခုလက်ရှိ မြန်မာပြည်ရဲ့ အကယ်ဒါးမီးယားမှာလည်း ဒီလို ဂိတ်ပိတ်တာ စမန်ခုတ်တာတွေ ဖြစ်နေတာတွေ တွေ့နေရတယ် ကြားနေရတယ် အဲ့ဒါ ဘာကြောင့်လဲ ကျွန်မ သုံးသပ်ချက်ကတော့ ကျွန်မတို့ လူဖြူမဟုတ်တဲ့သူတွေ နှစ်ပေါင်းများစွာ စိတ်ရော ကိုယ်ပါ ပြင်ပကိုလိုနီစနစ်ရော ပြည်တွင်းကိုလိုနီစနစ်နဲ့ပါ ဖိနှိပ်ခံလာရတော့ ကယ်တင်ရှင်ဝါဒရဲ့ သားကောင်ဖြစ်တာဟာပဲ အင်မတန်တန်ဖိုးရှိလှတဲ့ ဆုလာဒ်ကြီးတစ်ခုလို ခံစားလာရတယ် ဥပမာပေးရရင် ပြည်တွင်းမှာတော့ စစ်တပ်လက်အောက်မှာ နေလာခဲ့တဲ့သူတွေဟာ စစ်တပ်ဆိုတာကို ဖြိုဖျက်ဖို့ထက် စစ်တပ်ရဲ့ ဩဇာရှိသူတွေဆီက မျက်နှာသာ ဘယ်လို ရနိူင်မလဲဆိုတာကို ပိုဦးစားပေးတယ် ကြိုးစားတယ် ပြည်ပနဲ့ဆိုရင်တော့ လူဖြူကြီးစိုးမှုကို ဖြိုဖျက်ရေးထက် လူဖြူနဲ့ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံလိုက်ရင် သူတို့ဆီက ရမယ့် တစ်ဆင့်ခံ အခွင့်ထူးခံစားမှုတွေအပေါ်မှာပဲ ယစ်မူးလာတတ်ကြတယ် အဲ့ဒါကြောင့်လည်း လူမည်း ဖီမီနင့် ပညာရှင် အော်ဒရီလော့ဒ်ရဲ့ Master's tools will never dismantle the master's house သခင့်ကိရိယာတွေဟာ သခင့်အိမ်ကို ဘယ်တော့မှ ဖြိုမှာမဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့ အဆိုက ခုထိ အဓိပ္ပါယ်ရှိနေတုန်းပဲ ကျွန်မတို့က မတရားတာတွေကို ဖြိုဖျက်ပြီး အနာဂတ်အသစ်တွေ တည်ဆောက်ကြမှာလား အကြွင်းအကျန်လေးတွေပဲ စားပြီး သာယာနေကြမှာလား မေးခွန်းထုတ်ရမယ်
မြန်မာပြည်က အကယ်ဒါးမီးယားမှာ စမန်ခုတ်နေတယ်ဆိုတာလည်း နိူင်ငံတကာက ရမယ့် grant တွေ ပေးစာကမ်းစာတွေ မြန်မာပြည်ကိုယ်စားပြု တစ်ကိုယ်ကောင်း တစ်ဖွဲ့ကောင်းနာမည်ကြီးချင်တာတွေကြောင့်ပဲလို့ ကျွန်မ ယူဆတယ် ကျွန်မတို့ မြန်မာပြည်က မည့်သို့ပဲ အတွေးအခေါ်ကောင်းတဲ့ ပညာရှင်တွေ ရှိပါသော်ငြား (သို့မဟုတ် ရှိနိူင်ရက်သားနဲ့) ဒီ တွေးခေါ်ပညာရှင်တွေဟာ လူဖြူအသိုင်းအဝိုင်းမှာတော့ caricature ကာတွန်းရုပ်သာသာမျှသာ ဖြစ်နေတယ် လွန်ခဲ့သော ၂ နှစ်လောက်က မြန်မာပြည်ကို လေ့လာတဲ့ လူဖြူအမေရိကန်မနုဿဗေဒပရော်ဖက်ဆာ ယောင်္ကျားတစ်ယောက်နဲ့ ကျွန်မနဲ့ ဆွေးနွေးပွဲတစ်ခုမှာတွေ့တုန်းက ကျွန်မကို ပြောခဲ့သလိုပေါ့ အော် နင်က ရန်ကုန်ကလား တောင်တန်းဒေသတွေက တိုင်းရင်းသားတွေလောက်တော့ ငါ့အတွက် စိတ်ဝင်စားဖို့မကောင်းဘူးတဲ့ (ဒီယောင်္ကျားဟာ Facebook ပေါ်မှာတော့ မြန်မာနာမည်နဲ့ သူ့ကိုယ်သူ ဗမာလိုလို ကျင်လည်ကျက်စားတယ်) ကျွန်မတို့ရဲ့ ဖြစ်တည်မှုက သူတို့ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းဖို့အတွက်ပဲလား ဒါကို သူတို့ စိတ်ဝင်စားစား မစားစားဆိုပြီး ကိုယ်လုပ်စရာရှိတာ ဆက်မလုပ်ဘဲ ကျွန်မတို့ကို ဖိနှိပ်သူတွေ ကျွန်မတို့ကို ပိုစိတ်ဝင်စားလာအောင် ပိုမျက်နှာသာပေးအောင်ပဲ ကြိုးစားကြမလား အသနားခံစာတွေရေးကြမလား ဒီနေရာမှာ ဟိုတစ်ခေါက်က ရေးခဲ့တဲ့ မိုဟော့ခ်တွေရဲ့ အမေရိကန်နဲ့ ကနေဒါအစိုးရတွေကို ယတိပြတ်ငြင်းဆိုမှုကတော့ ကျွန်မသဘောကျလှတဲ့ အကြီးမားဆုံး ဖက်ခ်ယူ တုံ့ပြန့်မှုတစ်ခုပဲ
ကျွန်မက unity စည်းလုံးညီညွတ်ရေးဆိုတာကို အခြေအမြစ်မရှိ အောင်နိူင်ခြေမရှိတဲ့ propanganda မှိုင်းလုံးတစ်ခုလို့ပဲ မြင်တယ် မြန်မာပြည်က တတ်သိပညာရှင်တွေကိုလည်း တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် စမန်းခုတ်ကြမယ့်အစား အားလုံး ပူးပေါင်းကြပါလို့ ပြောနေတာ မဟုတ်ပါဘူး unity လို့ခေါ်တဲ့ စည်းလုံးရေးထက်စာရင် solidarity လို့ခေါ်တဲ့ ဘောင်ခတ်မှုတွေ ဖြစ်တည်မှုတွေကို ကျော်လွန်တဲ့ ပေါင်းကူးရေးကို ဦးစားပေးစေချင်တယ် အမေရိကန် ဖီမီနင့်လူမည်းအမျိုးသမီးတွေ တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ ပညာထုတ်လုပ်မှုရပ်ဝန်းတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Combahee River Collective ရဲ့ ၁၉၇၇ခုနှစ်က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့စာတမ်းမှာ ရေးခဲ့သလို လူမည်းအမျိုးသမီးတွေ မလွတ်မြောက်သေးသရွေ့ တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ ဘယ်သူမှ လွတ်မြောက်မှာ မဟုတ်ဘူးဆိုသလို ကျွန်မတို့ ပညာထုတ်လုပ်မှုတွေကို စမန်ခုတ် စည်းတွေတားနေကြမယ့်အစား ပန်းတိုင်ချင်းတူသူတွေနဲ့ ဘယ်လိုလက်တွဲလုပ်ဆောင်နိူင်မလဲဆိုတာပဲ ကျွန်မ ပိုစိတ်ဝင်စားတယ်
ဖေဖော်ဝါရီ ၆ ၂၀၂၂
Audre Lorde's Master's tools will never dismantle the master's house essay:
Combahee River Collective Statement:
https://www.blackpast.org/african-american-history/combahee-river-collective-statement-1977/?fbclid=IwAR3DbcWVpXhGn6K6NINZycaN4IByLLLy-GkcYjE3Gfh5yWzKFQ0xK0F1D6E
ပုံ - မန္တလေး မဟာမြတ်မုနိဘုရားတွင် ယောင်္ကျားများ ပလ္လင်ပေါ်တွင် ဘုရားအနားကပ် ဘုရားရွှေချနေခြင်းကို အခြားဘုရားဖူးသူမိန်းမများက ပလ္လင်အောက် အလူမီနီယံစည်းတိုင်နောက်ကနေသာ ကြည့်ရှုပူဇော်နေရစဉ်
