ရာဒီကယ် (radical) ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ မြန်မာပြည်ရဲ့ တော်လှန်ရေးဝေါဟာရတွေထဲကို အင်္ဂလိပ်စကားကနေ တိုက်ရိုက်ငှားရမ်းထားတဲ့ စကားလုံးတစ်လုံးအနေနဲ့ ဝင်ရောက်လာတာကို ကျွန်မ သတိထားမိတယ် ဒါပေမဲ့ ရာဒီကယ်ဆိုတဲ့ စကားလုံးအဓိပ္ပါယ်သက်သက် (lexical meaning) နဲ့ သူရဲ့ ဆိုလိုချင်တဲ့ သဘောသဘာဝ (conceptual meaning) တွေကို ကျွန်မတို့ ဘယ်လို နားလည်သဘောပေါက်ကြည့်လို့ ရမလဲ? အဲ့ဒီလို ဖြာထွက်နေတဲ့ အဓိပ္ပါယ်တွေကို ကျွန်မတို့ မြန်မာမှုပြုလို့ ရနိူင်မလား (သုံးစွဲတဲ့သူတွေက ပြုရော ပြုကြသလား)?
တိုက်ရိုက်ငှားရမ်းထားတဲ့ စကားလုံး (borrowed words) တွေရဲ့ ထုံးစံအတိုင်း ဘာသာစကားရိုးရာဓလေ့တစ်ခုက စကားလုံးတစ်လုံးဟာ နောက်ဘာသာစကားရိုးရာဓလ့တစ်ခုကို ပြောင်းရွှေ့သွားပြီးတဲ့အခါ သူရဲ့ မူရင်းအဓိပ္ပါယ်ဟာလည်း သူ့ကို လက်ခံလိုက်တဲ့ ရိုးရာဓလေ့နဲ့ သုံးစွဲသူတွေရဲ့ အမူအကျင့်တွေအပေါ်မှာ မူတည်ပြီး အဓိပ္ပါယ်နဲ့ သုံးစွဲပုံအသွင်သဏ္ဍာန်ပြောင်းလဲသွားတတ်ပြန်တယ်
ဥပမာ - တခြားသော အင်္ဂလိပ်စကားက ငှားရမ်းလိုက်တဲ့ စကားလုံးတွေကို ကြည့်ပါ ကျွန်မတို့ အမေလက်ထက်ကနေ အခုချိန်ထိသုံးစွဲနေကြတဲ့ အင်္ဂလိပ်စကားက ငှားရမ်းထားတဲ့ စမတ် (smart) ဆိုတဲ့ ဥပမာကို ဒီနေရာမှာပြချင်တယ် smart ဟာ မူရင်း ဘာသာစကားမှာတော့ ဉာဏ်ရည်ထက်ခြင်း၊ ဉာဏ်ရည်သွက်ခြင်း အစရှိသဖြင့် လူတစ်ယောက်ရဲ့ စဉ်းစားမှုပိုင်းဆိုင်ရာ အရည်အသွေးတစ်ခုကို ဖော်ပြတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ပေါက်ပေမဲ့ ကျွန်မ အမေတို့လို့ ကိုလိုနီခေတ်နှောင်းပိုင်းမှာ ကြီးပြင်းလာတဲ့ လူတန်းစားကတော့ smart ကို "စမတ်ကျတယ်" ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းနဲ့ လူတစ်ယောက်ရဲ့ ဝတ်စားဆင်ယင်ပုံပန်းသွင်ပြင်ကို ညွှန်းတဲ့နေရာမှာ သုံးလေ့ရှိတာ တွေ့ရတယ် "ဒီကောင်မလေးက စမတ်ကျကျ ဝတ်တတ်စားတတ်တယ်" "ဒီနေ့ နင် စမတ်တယ်ကျနေပါလား" အစရှိသဖြင့် သုံးစွဲတာတွေ ကျွန်မ တွေ့ရတယ်
ဒီနေရာမှာ မူရင်းအဓိပ္ပါယ်ကနေ မြန်မာမှုပြုလိုက်လို့ စကားလုံးရဲ့ အဓိပ္ပါယ်ဟာ ပျောက်ပျက်သွားတယ်လို့ ရှေးရိုးစွဲဆန်ဆန် ကျွန်မ အလွယ်တကူ မသုံးသပ်ချင်ဘူး ဘာသာစကားတိုင်းဟာ အချိန်နဲ့အညီ လူတွေသုံးစွဲသမျှ ပြောင်းလဲလှုပ်ရှားနေတယ်လို့ ကျွန်မ လက်ခံတယ် ဘယ်သူကမှ ၂၀၂၃ မှာ ၁၈၉၀ ခုနှစ်ကလို လေယူလေသိမ်း၊ အသုံးအနှုန်းတွေနဲ့ စကားမပြောကြတော့ဘူး စကားလုံးတွေ၊ ဘာသာစကားဝေါဟာရတွေရဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေရဲ့ အကြောင်းရင်းနောက်ခံတွေကတော့ အမျိုးမျိုးရှိမှာပါပဲ ဒီလို ဟိုးအရင်က လေယူလေသိမ်းကို တမ်းတဆွေးမြေ့တဲ့ လူထုစိတ်ခံစားချက်ကလည်း စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းပါတယ် ဘာကြောင့် လူတွေက (ကျွန်မအပါအဝင်) အတိတ်ကို အထူးသဖြင့် ကိုလိုနီခေတ်ကာလတစ်ခုကို ရံဖန်ရံခါ တမ်းတဆွေးမြေ့လေ့ရှိကြတာလဲ? ထားပါတော့ ဒီမေးခွန်းနောက်ကို လိုက်ရင် ကျွန်မ ဒီနေ့ရေးချင်တဲ့စာနဲ့ နည်းနည်းတော့ ချော်သွားမယ်
ဆိုတော့ ဒီလို စကားလုံးတွေရဲ့ ပြောင်းလဲတတ်တဲ့ သဘောတရားကို သတိမူမိပြီး ရာဒီကယ်ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို ကျွန်မတို့ လက်ရှိ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက နိူင်ငံရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူရပ်ဝန်းမှာရော၊ မြန်မာပြည် တော်လှန်ရေးရပ်ဝန်းမှာရော ဘယ်လို အဓိပ္ပါယ်နဲ့ သုံးစွဲနေကြသလဲ ကျွန်မ သုံးသပ်ကြည့်ချင်တယ်
ရာဒီကယ်ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ မူရင်းမှာ ၁၄ ရာစုနှစ် လက်တင်ဘာသာစကားလုံး "radix/radic" ကနေ ဆင်းသက်လာတာ ဖြစ်ပြီး အခုလက်ရှိ သေသွားပြီဖြစ်တဲ့ လက်တင်စကားကနေ အခြားသော အင်ဒိုဥရောပဘာသာစကားပေါင်းများစွာဆီကို ပုံသဏ္ဍာန် အဓိပ္ပါယ်အမျိုးမျိုးနဲ့ ငှားရမ်းမွေးစားခံလိုက်ရတယ် မူရင်းလက်တင်အဓိပ္ပါယ်မှာတော့ ရာဒီကယ်ဟာ "အမြစ်" လို့ အဓိပ္ပါယ်ရတယ် သစ်ပင်တစ်ပင်ရဲ့ အမြစ်ကို ဆိုလိုတာမျိုးပေါ့ အခုအချိန်ထိလည်း ရုက္ခဗေဒမှာ ရာဒစ်/ရာဒီကယ်ကို အပင်တွေရဲ့ အမြစ်ကို ညွှန်းဆိုတဲ့နေရာမှာ သုံးစွဲနေကြဆဲဖြစ်တယ် ဒါကတော့ ဘာသာရပ်ဆိုင်ရာသုံးစွဲမှု (jargon) တစ်ခုပေါ့
ဒီ လက်တင်အဓိပ္ပါယ်နဲ့ ရုက္ခဗေဒရဲ့ အသုံးအနှုန်းပေါ်မှာ မူတည်ပြီး သင်္ချာဘာသာရပ်မှာလည်း ရာဒီကယ်ဆိုတာကို နံပါတ်တစ်ခုရဲ့ အခြေကို ညွှန်းဆိုတဲ့နေရာမှာ သုံးကြတယ် ဥပမာ - ၆၀ ဟာ ၃ ကို အခါ ၂၀ ပွားထားတဲ့ နံပါတ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ၃ ဟာ ၆၀ ရဲ့ ရာဒီကယ်လို့ မှတ်ယူလို့ ရတယ်
အဲ့ဒီကနေမှ ရာဒီကယ်ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို ဂီတမှာလည်း တွေ့ရပြန်တယ် သံစဉ်တစ်ခုရဲ့ အခြေကို ညွှန်းတာဖြစ်တယ် ကျွန်မဟာ ဂီတဆိုရင် ဘာတူရိယာမှ မတီးမှုတ်တတ်တဲ့သူဆိုတော့ ဒါကိုတော့ ဥပမာ မပေးတတ်တာ တောင်းပန်ပါတယ် ဂီတသမားတွေ သံစဉ်တစ်ခုရဲ့ အခြေဆိုတာ ဘယ်လိုမျိုးလဲ သိရင် ပြောကြပါဦး
အဲ့ကနေမှ ကျွန်မ စိတ်ဝင်စားတဲ့ ဘာသာစကားဗေဒ (linguistics) မှာလည်း ရာဒီကယ်ကို စာလုံးတစ်လုံးရဲ့ အခြေကို ညွှန်းတဲ့နေရာမှာ သုံးတယ်ဆိုတာကို တွေ့ရတယ် အင်္ဂလိပ်စကားကို ဥပမာပြရရင် constitution ဆိုတဲ့ စကားလုံးရဲ့ ရာဒီကယ်ကို con- လို့ မှတ်ယူလို့ ရတယ် constitution ကို ထပ်ခွဲလို့ မရတော့တဲ့ နောက်ဆုံးအဓိပ္ပါယ်အရှိဆုံး အသေးဆုံး စကားလုံး (ဘာသာစကားဗေဒမှာတော့ ဒါကို morpheme မော်ဖိန်း လို့လည်း ခေါ်ဝေါ်ကြတယ်)ထိ ခွဲကြည့်ရရင် constitution ကနေ constitute (ကြိယာ) နဲ့ -tion (နာမ်ပြုလုပ်တဲ့ နောက်ဆက်တွဲ စကားလုံးစု suffix) ရှိမယ် အဲ့ကနေမှ ကျွန်မတို့ constitute ကို con- နဲ့ -stitute ဆိုပြီး ထပ်ခွဲကြည့်လို့ ရဦးမယ် တချို့သော ဘာသာစကားဗေဒပညာရှင်တွေကတော့ constitute ဟာ ထပ်ခွဲလို့ မရတော့တဲ့ ရာဒီကယ်အခြေစကားလုံးလို့ အာဘော်ထုတ်ကောင်း ထုတ်နိူင်ပေမဲ့ ကျွန်မက con- ကို နောက်ဆုံးအခြေလို့ ယူဆတယ် ဒါကတော့ con- ဟာ လက်တင်ဘာသာစကားက ဆင်းသက်လာတဲ့ ဘာသာစကားတိုင်းမှာ တွေ့ရလေ့ရှိတဲ့ "နှင့်အတူ" လို့ အဓိပ္ပါယ်ရတဲ့ စကားလုံးစု တစ်ခုဖြစ်လို့ပါပဲ စပိန်စကားမှာဆိုရင် con ဟာ "နဲ့" ဆိုတဲ့အဓိပ္ပါယ်နဲ့ သီးသန့်စကားလုံးအနေနဲ့ တည်ရှိတယ် (conmigo - ငါနဲ့အတူ၊ contigo - မင်းနဲ့အတူ) ဒီ constitute "ဖွဲ့စည်းသည်" ဆိုတဲ့စကားလုံးမှာလည်း con- ရဲ့ "နှင့်အတူ" သို့မဟုတ် "အတူတကွ" ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ဟာ ဆက်လက်ရှိနတုန်းပဲ အဲ့ဒါကြောင့် con- ဟာ constitute ရဲ့ နောက်ထပ် ထပ်ခွဲလို့ မရတော့တဲ့၊ အဓိပ္ပါယ်အရှိနေဆုံး ရာဒီကယ်အခြေစကားစု တစ်ခု ဖြစ်တယ်
မြန်မာစကားလုံးတွေမှာရော အခြေရာဒီကယ်စကားစုတွေ ဘယ်လို ရှိနေကြသလဲ? မြန်မာစကားဟာ အင်ဒိုဥရောပဘာသာစကားတွေလို စကားစုတွေကို အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာခွဲခြမ်းပြီးမှ အသစ်ထွင်တာ မဟုတ်တော့ ရာဒီကယ်တွေ ပိုပြီးတော့တောင် များနိူင်တယ် ဥပမာ - "စကား" ဆိုတဲ့ စကားလုံးကိုပဲ ကြည့်ပါ စ + ကား မှာ "စ" ရော၊ "ကား" ရောဟာ ရာဒီကယ် ဖြစ်နေတယ် အဲ့ဒါကြောင့်လည်း တချို့က စကားက စလိုက်တာနဲ့ ကားသွားတတ်တယ်ဆိုပြီး ရာဒီကယ်၂ ခုလုံးရဲ့ အဓိပ္ပါယ်ကို ဆော့ကစားပြီး ပြောလေ့ရှိကြတယ် မဟုတ်လား
အဲ့တော့ ရာဒီကယ်ဆိုတဲ့ စကားလုံးရဲ့ နေရာအမျိုးမျိုးမှာ သုံးစွဲပုံတွေကို ကောက်ချက်ချကြည့်ရရင် သူ့ရဲ့ မူရင်း လက်တင် အဓိပ္ပါယ်ဖြစ်တဲ့ အမြစ်၊ အခြေဆိုတာနဲ့ ဆက်စပ်နှီးနွှယ်နေဆဲပဲဆိုတာ ကျွန်မတို့ တွေ့နိူင်တယ် ဆေးပညာမှာတော့ ရာဒီကယ်ကို လုံးဝဥဿုံကုသပျောက်ကင်းစေမဲ့ ကုထုံးကို ဆိုလိုတယ်လို့တွေ့ရတယ် ဆိုတော့ ရာဒီကယ်ရဲ့ ဒီနေရာအမျိုးမျိုးက လက်ရှိ သုံးစွဲပုံရော၊ သူ့ရဲ့ မူရင်းဆင်းသက်လာတဲ့ ဝေါဟာရအဓိပ္ပါယ်အပေါ်မှာကိုရော ကောက်ချက်ချကြည့်ရရင် ရာဒီကယ်ဟာ အခြေအမြစ်၊ မူရင်း၊ လုံးဝဥဿုံ၊ချက်ကျလက်ကျ အစရှိတဲ့ အဓိပ္ပါယ်တွေ ရှိတယ်
အခု ရာဒီကယ်ဆိုတာရဲ့ တွင်ကျယ်လာတဲ့ တော်လှန်ရေး၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားရေးအသုံးအနှုန်းကို သူ့ရဲ့ တခြားသော အဓိပ္ပါယ်တွေနဲ့ ယှဉ်ပြီး စဉ်းစားကြည့်လို့ ရနိူင်မလား?
ရာဒီကယ်နိူင်ငံရေးဆိုတာ ဘယ်လို နိူင်ငံရေးမျိုးလဲ?
ရာဒီကယ် တော်လှန်ရေးဆိုတာ ဘယ်လိုတော်လှန်ရေးမျိုးလဲ?
ရာဒီကယ် ဖီမီနင့်ဇင်ဟာ တခြားသော ဖီမီနင့်ဇင်တွေနဲ့ ဘယ်လိုကွာခြားနေသလဲ?
စတဲ့ မေးခွန်းတွေကို ကျွန်မ ဖြေကြည့်လို့ ရလာနိူင်တယ် မြန်မာပြည်က နိူင်ငံရေးလုပ်သူတွေနဲ့ စကားပြောဖြစ်တိုင်း ရာဒီကယ်ဖြစ်ခြင်းဟာ အန္တရာယ်ရှိနေတဲ့ အစွန်းရောက် တစ်ဖက်ကမ်းဝါဒီကို ဆိုလိုတယ်ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်အသုံးအနှုန်းနဲ့ သုံးကြတာ ကျွန်မတွေ့ရတယ် ၂၀၂၁ ခုနှစ်တုန်းက မြန်မာပြည်က podcast လုပ်သူတစ်ဦးနဲ့ စကားပြောတုန်းက ရာဒီကယ်သမားတွေဟာ အစွန်းရောက်နေတယ်၊ ဘယ်အရာမဆို အစွန်းရောက်တာ မကောင်းဘူးဆိုတဲ့ ချေပချက်ကို ကျွန်မ ကြားခဲ့ရတယ်
တကယ်တော့ နိူင်ငံရေးရပ်ဝန်းမှာလည်း ရာဒီကယ်ဟာ အထက်က ကျွန်မထောက်ပြသွားတဲ့ နယ်ပယ်တွေမှာလိုပဲ သူရဲ့ မူရင်းအဓိပ္ပါယ်ဖြစ်တဲ့ အမြစ်ဆိုတာကိုသာ ဆိုလိုခြင်းဖြစ်တယ်ဆိုတာ ရာဒီကယ် နိူင်ငံရေးသမားတစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ လူမည်း တွေးခေါ်ပညာရှင် အန်ဂျလာဒေးဗစ်က ၁၉၉၀ ခုနှစ်က ထုတ်ခဲ့တဲ့ "မိန်းမများ၊ ရိုးရာဓလေ့နှင့် နိူင်ငံရေး" (Women, Culture, and Politics) ဆိုတဲ့ သူ့ရဲ့ ဆောင်းပါးနဲ့ မိန့်ခွန်းတွေကို ပေါင်းချုပ်ထုတ်ဝေတဲ့ စာအုပ်ထဲက "ငါတို့ အားလုံး ထကြွစေ - အာဖရိုအမေရိကန်မိန်းမများကို ခွန်အားပေးခြင်းအပေါ် ရာဒီကယ်မြင်များ" (Let Us All Rise Together: Radical Perspectives on Empowerment for Afro-American Women) မိန့်ခွန်းထဲမှာ ပါခဲ့တဲ့ “ရာဒီကယ်ဆိုသည်မှာ အမြစ်ဖြတ်ခြင်း ဖြစ်သည်” (Radical simply means grasping things by the roots) ဆိုတဲ့ သူ့ရဲ့ နာမည်အကြီးဆုံးစကားထဲမှာပါ ကျွန်မတို့ တွေ့ရတယ်
အဲ့ဒီတော့ တော်လှန်ရေး/နိူင်ငံရေးအသုံးအနှုန်းမှာတော့ ရာဒီကယ်ဖြစ်ခြင်းဟာ အစွန်းရောက်တာလား၊ အမြစ်ကို ကိုင်တာလားဆိုတာ မေးစရာဖြစ်လာတယ် ဒီနေရာမှာ မြန်မာပြည်ကလူတချို့အတွက် ရာဒီကယ်ဖြစ်တယ်ဆိုတာ အစွန်းရောက်တယ်လို့ ထင်နေကြတာဟာ ခြေခြေမြစ်မြစ်မရှိတာတော့လည်း မဟုတ်ပါဘူး မြန်မာပြည်ရဲ့ ရိုးရာဓလေ့တွေထဲ စိမ့်ဝင်နေတဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာအသုံးချ မှိုင်းတိုက်မှုတွေအရ ဘယ်အရာမဆို အစွန်းရောက်နေတာ မကောင်းဘူး မဇ္ဇိုမပဋိပဋာကျင့်ကြံရမယ်၊ ဘုရားတောင်မှ အစွန်းရောက် အစားမစားဘဲ ကျင့်တာ ဘုရားမဖြစ်ဘူး၊ အလယ်အလတ်လမ်းစဉ်နဲ့ ကျင့်မှ ဘုရားဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ ပုံပြင်တွေကြောင့်လည်း ကျွန်မတို့ဟာ အစွန်းရောက်ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို ကြောက်လန့်နေကြတယ် ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်းက ရာဒီကယ်သဘောတရားဟာ အစွန်းရောက် တဇောက်ထိုးပြုမူရမယ်လို့ ပြောနေတာ မဟုတ်သလို တကယ်လို့ ရာဒီကယ်ဖြစ်ခြင်းဟာ ကျွန်မတို့ကို ဖိနှိပ်ထားတဲ့ စနစ်တွေကို အစွန်းရောက်တိုက်ဖျက်ရမယ်ဆိုရင်တောင်မှ စနစ်တွေ ပြိုကျသွားမှာကို ကျွန်မတို့ ဘာလို့ ကြောက်လန့်နေကြရဦးမှာလဲ?
ရာဒီကယ်နိူင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုတွေ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ ပြင်သစ်တော်လှန်ရေးလို ဥရောပက လက်ဝဲလှုပ်ရှားမှုတွေ၊ ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်လှုပ်ရှားမှုခေတ်တွေကတည်းက ရာဒီကယ်ဟာ အစွန်းရောက်တယ်ဆိုပြီး တခြားတစ်ဖက်က နိူင်ငံရေးသမားတွေက ခေါ်ဝေါ်ခဲ့တာတွေ အခုချိန်ထိ ရှိပါတယ် လက်ဝဲလှုပ်ရှားမှုတွေနဲ့ ပြောင်းပြန်နေတဲ့ နိူင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုတွေမှာလည်း သူတို့ကိုယ်သူတို့ ရာဒီကယ်ဖြစ်တယ်လို့ ခံယူထားမှုတွေလည်း ရှိပါတယ် ဥပမာ - အမေရိကန်မှာဆိုရင် သမ္မတဟောင်း ရော်နယ်ရေဂန်နဲ့ ဗြိတိန်မှာဆို အရင် ဝန်ကြီးဟောင်း မာဂရက်သက်ချာတို့ကို ကလက်စစ်ကယ် ရာဒီကယ်သမား (classical radicalists) တွေလို ခေါ်ဝေါ်ယူဆတာတွေ ရှိပါတယ် Classical Radicalism ကတော့ ကျွန်မအမြင်မှာ အန်ဂျလာဒေးဗစ်ပြောခဲ့တဲ့ အမြစ်ဖြတ်တဲ့ ရာဒီကယ်နိူင်ငံရေးသဘောတရားနဲ့တော့ မတူပါဘူး သူက ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ နိူင်ငံရေးကို ပြောင်းလဲခြင်းနဲ့ သက်ဆိုင်ပြီး အခုနောက်ပိုင်း ခေါ်ဝေါ်လာတဲ့ ရာဒီကယ်နိူင်ငံရေးကတော့ လူမှုပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုမှာ ရှိနေတဲ့ ပြဿနာတွေကို ဖာထေးမဲ့အစား အမြစ်ကနေ မြေလှန်တော်လှန်ရမယ်ဆိုတဲ့ အတွေးအခေါ်နဲ့ လှုပ်ရှားကြတယ် အဲ့ဒီအတွေးအခေါ်အရ ရွေးကောက်ပွဲနိူင်ငံရေးတွေဟာလည်း လူမှုပတ်ဝန်းကျင်က ပြဿနာတွေကို အမြစ်ဖြတ်မသုတ်သင်နိူင်ဘူးလို့ လက်ခံနိူင်ကောင်း လက်ခံလို့ ရတယ် ရာဒီကယ်ဖြစ်ခြင်းကို အစွန်းရောက်ဆိုပြီး ကြောက်မက်ဖွယ်အသွင်ပြောင်း ခြိမ်းခြောက်တာဟာ status quo လို့ခေါ်တဲ့ ရှိရင်းစွဲစနစ်တွေရဲ့ မျက်နှာသာပေးမှုကို ရရှိထားတဲ့သူတွေက တီထွင်ထားတဲ့ အတုအယောင်စကားတစ်ခုသာ ဖြစ်တယ် စနစ်တွေကို အမြစ်ကနေသာ သုတ်သင်လိုက်ရင် သူတို့သာယာနေတဲ့ အရာတွေအကုန်လုံး၊ သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားတွေ ပျောက်ပျက်သွားမှာ ကြိုသိနေလို့ အစွန်းရောက်တာ မကောင်းဘူးလို့ ကျွန်မတို့ကို တစ္ဆေခြောက်ကြတယ်
မြန်မာနိူင်ငံမှာလည်း လက်ရှိ စစ်တပ်ကို ဆန့်ကျင့်ကြတဲ့သူတွေကြားထဲမှာတောင် မိမိကိုယ်ကို ရာဒီကယ်လို့ ခေါ်ဝေါ်ရမှာ လက်တွန့်နေကြသေးတဲ့သူတွေ ရှိတယ် ဖိနှိပ်မှုစနစ်တွေကို ပုံပန်းသဏ္ဍာန်ပြောင်းပြီး ပြန်လည် ဖိတ်ခေါ်ချင်တဲ့သူတွေ ရှိနေသေးတယ် မြန်မာပြည်က စစ်တပ်ကို ရှုံ့ချပြီး အနောက်နိူင်ငံက စစ်တပ်တွေ၊ တခြားသော လက်နက်ကိုင် စစ်စနစ်တွေကို အာသာပြင်းပြင်း တမ်းတနေတဲ့သူတွေ ရှိနေသေးတယ် ကျွန်မ အမြင်မှာတော့ ဒီလှုပ်ရှားမှုတွေဟာ ဘယ်လောက်ပင် ရာဒီကယ် အမည်တပ်ထားပါစေ၊ တကယ်တမ်း အမြစ်ကို ခုတ်မိနေရဲ့လား တွေးမိတယ်
အပေါ်က ကျွန်မရဲ့ မေးခွန်းတွေကို ကျွန်မ ပြန်ဖြေကြည့်ရရင်
ရာဒီကယ် နိူင်ငံရေးဆိုတာ မူဝါဒပြောင်းလဲရုံသက်သက် တော်လှန်နေတဲ့ နိူင်ငံရေးမဟုတ်ဘဲ ပြဿနာတွေရဲ့ အမြစ်ကို တူးဆွသုတ်သင်တဲ့ နိူင်ငံရေးမျိုးကို ဆိုလိုတာ ဖြစ်တယ် ဒီလိုအမြစ်ဖြတ်ရင်း စနစ်တွေအရ အစိုင်အခဲဖြစ်နေတဲ့ လွှတ်တော်၊ ဒီမိုကရေစီ (မူရင်း ဒီမိုကရေစီအမူအကျင့်တွေကို ဆိုလိုတာ မဟုတ်ဘဲ အခုချိန်မှာ အမေရိကန်ရဲ့ ရိုးရာဓလေ့အခြပြု စိုးမိုးတဲ့ နိူင်ငံရေးဝါဒ အစိုင်အခဲစကားလုံးတစ်လုံး ဖြစ်လာတဲ့ ဒီမိုကရေစီကို ဆိုလိုတာပါ)၊ အစိုးရဝါဒအစရှိတာတွေကိုပါ ဖြုတ်ချလိုက်မျိုး ဖြစ်ကောင်း ဖြစ်နိူင်တယ်
ရာဒီကယ်တော်လှန်ရေးဆိုတာ ကျွန်မတို့ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် တော်လှန်မှုတွေဟာ ဖိနှိပ်မှုစနစ်တွေရဲ့ အခြေအမြစ်ကို လက်ဆုပ်လက်ကိုင် တော်လှန်တာမျိုးကို ဆိုလိုတယ် တော်လှန်ရေးခေါင်းစဉ်တပ်ပြီး အထက်အောက်ဝါဒ၊ ကြီးနိူင်ငယ်ညှင်းဝါဒ၊ မဟာဖိုဝါဒ၊ စစ်သွေးရူးဝါဒ၊ ထောင်ဝါဒ၊ ရဲဝါဒအစရှိတာတွေကို ပြန်မွေးမြူလို့ မရဘူး အဲ့လို မွေးမြူနေသေးရင် ဒါဟာ ရာဒီကယ်တော်လှန်ရေး မဟုတ်ဘူး
ရာဒီကယ် ဖီမီနင့်ဇင်ဆိုတာ လိင်အင်္ဂါပေါ်မှာပဲ အခြေပြုပြီး တည်ရှိနေတဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေကို ဝေဖန်သုံးသပ်တိုက်ခိုက်ရုံတင်မကဘူး ကျွန်မတို့ ခန္ဓာတွေကို လိင်လေဘယ်တွေနဲ့သာ ပြုကျင့်ထားတဲ့ စနစ်ကိုပါ အမြစ်သုတ်သင်ခြင်းကို ဆိုလိုတယ် ယောင်္ကျား/မိန်းမ၊ သဘာဝ/သိပ္ပံ၊ နိူင်ငံတွင်း/နိူင်ငံပြင်ပ၊ သားအိမ်ရှိသူ/သားအိမ်မရှိသူ အစရှိတဲ့ ကျွန်မတို့ ပတ်ဝန်းကျင်က binary (နှစ်မျိုးပဲ ရှိတယ်လို့ ထင်ယောင်ထင်မှားပြုထားတဲ့) စနစ်နဲ့ အတွေးအခေါ်မှန်သမျှကို ပုန်ကန်ဖီဆန်တာဟာ ရာဒီကယ်ဖီမီနင့် ဖြစ်ခြင်းဖြစ်တယ်
ကျွန်မတို့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ရှိနေတဲ့ လူမှုရေး၊ နိူင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ပညာရေး၊ ရိုးရာဓလေ့ ပြဿနာတွေဟာ reform အသွင်ပြောင်း ဟိုဖာဒီထေးလုပ်လိုက်ရုံ၊ မျက်နှာဖုံးပြောင်းလိုက်ရုံနဲ့ အဆင်ပြေသွားမယ်လို့ မထင်တဲ့အတွက်ကြောင့် ကျွန်မ ရာဒီကယ် ဖြစ်တယ် ကျွန်မတို့ရဲ့ ဖြစ်တည်မှုတွေအပေါ် အလွှာလိုက် ဖိနှိပ်ထားတဲ့စနစ်တွေကို မူဝါဒတွေသာ ပြောင်းလဲပြီး၊ ကမ္ဘာ့အရင်းရှင်စနစ်က ငွေကြေးထောက်ပံ့ထားတဲ့ non profit ကမ္ဘာတစ်ခုတည်ဆောက်ပြီး မျောက်ပြဆန်တောင်းစားတဲ့ မျက်နှာဖုံးအသစ်တစ်ခုသာ တပ်ပေးရုံနဲ့ လွတ်မြောက်သွားမယ် မထင်တဲ့အတွက် ကျွန်မ ရာဒီကယ်သဘောတရားနဲ့ ကျင့်ကြံမှုတွေကို ယုံကြည်တယ် ကျွန်မတို့ကို နိစ္စဒူဝ စိတ်ထောင်းကိုယ်ကျေ ဖြစ်စေချင်တဲ့ ဖိနှိပ်မှု စနစ်ပေါင်းစုံ၊ သူတို့ကို လက်ကိုင်ကျင့်သုံးသူတွေရဲ့ ထိုးနှက်ချက်တွေကို ဆန့်ကျင့်တဲ့အနေနဲ့ ကျွန်မ ရာဒီကယ်ပျော်ရွှင်မှုတွေကို ရှာဖွေတယ်၊ တတ်နိူင်သလောက် ကျင့်သုံးတယ် ကုန်ကုန်ပြောရရင် ဖိနှိပ်မှုတွေရဲ့ အပေါ်ယံပြဿနာတွေကိုပဲ ပလာစတာကပ်ကြမဲ့အစား မြေလှန်ပြီး အမြစ်ကိုဆွဲကိုင်နှုတ်ပစ်လိုက်ချင်တဲ့အတွက် အစွန်းရောက်လို့ ဆိုချင်ဆို ကျွန်မ ရာဒီကယ်ဖြစ်တယ်
ပုံ - မကြာမီ ခေါင်းကို ကတ်ကြေးနဲ့ ညှပ်ခံရတော့မဲ့ ငါးနုသန်းအသေတစ်ကောင်
အန်ဂျလာဒေးဗစ် ရဲ့ "မိန်းမများ၊ ရိုးရာဓလေ့နှင့် နိူင်ငံရေး" စာအုပ်
