မြန်မာနိူင်ငံရဲ့ နိူင်ငံရေးတွေအကြောင်းတွေ၊ အသိပညာထုတ်လုပ်မှုတွေအကြောင်းပြောဆိုကြတဲ့နေရာမှာရော ဂျန်ဒါပိုင်းဆိုင်ရာ စုံလင်ကွဲပြားမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဟိုးလေးတကျော်ကျော်ဖြစ်နေတဲ့ Manel ပြပွဲတွေအကြောင်း ကျွန်မ ဒီနေ့ နည်းနည်းသုံးသပ်ချင်တယ်
ထိုင်းနိူင်ငံ ချင်းမိုင်မြို့မှာ ပြီးခဲ့နှစ်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အမျိုးသမီးများနေ့အထိမ်းအမှတ်အနေနဲ့ ပြသခဲ့တဲ့ပွဲကြောင့် မြန်မာအွန်လိုင်းစာမျက်နှာတွေပေါ်မှာ Manel ပွဲအကြောင်း ဟိုးလေးတကျော်ကျော်ဖြစ်ခဲ့တယ် ခုတစ်ခါအောက်တိုဘာလမှာ ဘန်ကောက်မှာပြသဖို့စီစဉ်ထားတဲ့သတင်းထွက်လာတော့ တကျော့ပြန်ဟိုးလေးတကျော်ကျော်ဖြစ်လာပြန်တယ်
ပြီးခဲ့တဲ့၂၀၂၂ခုနှစ် ဧပြီလကတည်း Freedom Fighter ကနေ Manel ပွဲစီစဉ်သူ Salween Institute က မယိင်းလောဝ်အပါအဝင် အခြားသောဆွေးနွေးသူတွေကို ဖိတ်ခေါ်ပြီး "Manel တွေကိုရှုံ့ချခြင်းက အမျိုးသမီးပါဝင်မှုတွေကို ပိုအားကောင်းလာစေမလား" ဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်နဲ့ debate လုပ်ခဲ့ကတည်းက Manel ပွဲတွေအပေါ်နဲ့ Manel ပွဲတွေအပေါ်ရှုံ့ချတဲ့ပွဲတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျွန်မရဲ့အမြင်ကိုရေးချင်စိတ်ပေါ်ခဲ့တယ် ဒါပေမဲ့အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ခုချိန်ထိမရေးဖြစ်ခဲ့ဘူး ဒီနေ့တော့ နောက်တစ်ခါဟိုးလေးတကျော်ကျော်ထပ်ဖြစ်လာပြန်တော့ Manel ရှုံ့ချတာတွေက အထောက်အကူဖြစ်မဖြစ်ဆိုတာထက် အဲ့ဒီ့ပွဲတွေက ဘယ်လိုဖီမီနင့်ဇင်အတွေးအခေါ်တွေကနေဆင်းသက်လာတာလဲဆိုတာကို ဖီမီနင့်ရှုထောင့်ကနေ သုံးသပ်ကြည့်ချင်တယ်
Manel ဆိုတာဟာ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး panel (တစ်ယောက်ထက်ပိုတဲ့ ဟောပြောဆွေးနွေးပွဲ)တွေမှာ ယောင်္ကျား (men) တွေသာပါတာကို လှောင်ပြောင်သရော်တဲ့အနေနဲ့ ပေါင်းစပ်တီထွင်လိုက်တဲ့ စကားလုံးအသစ်တစ်ခုဖြစ်တယ် မြန်မာရပ်ဝန်းမှာတော့ မယိင်းလောဝ်ရဲ့ (Freedom Fighter debate ထဲမှာပြောသွားတဲ့) အဆိုအရ ၂၀၂၀ ခုနှစ်ကတည်းက သူကစပြီး ယောင်္ကျားတွေချည်းပါတဲ့ ဟောပြောဆွေးနွေးဝိုင်းတွေကို တိုးတိုးတိတ်တိတ်ထောက်ပြပြောဆိုလာခဲ့တယ်လို့ သိရတယ် ဒါပေမဲ့ Manel ဆိုတဲ့အသုံးအနှုန်းနဲ့ Manel ပွဲတွေကိုရှုံ့ချတာတွေဟာ နိူင်ငံတကာ (အထူးသဖြင့် လူဖြူအနောက်နိူင်ငံတွေမှာ)တော့ လူသိများနေခဲ့တာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်မတိုင်ခင်ကတည်းကပါပဲ ကနဦးမှာ ဒီရှုံ့ချမှုတွေဟာ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ (global health) အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ယောင်္ကျားတွေသာဦးဆောင်လေ့ရှိတာကိုရှုံ့ချဝေဖန်တာကို များသောအားဖြင့်တွေ့ခဲ့ရတယ် (ဒီနေရာမှာ အနောက်နိူင်ငံတွေမှာ များသောအားဖြင့် ဆရာဝန်တွေဟာ ယောင်္ကျားများပြီး ဆရာဝန်အကူ/လက်ထောက်တွေ၊ သူနာပြုတွေဟာ မိန်းမတွေများလေ့ရှိတဲ့ ဂျန်ဒါကွာဟမှုတွေကနေ ဒီပြဿနာကစတယ်လို့ ကျွန်မတော့ ယူဆမိတယ် မြန်မာနိူင်ငံမှာလည်း ကျန်းမာရေးနယ်ပယ်မှာ ဒီဂျန်ဒါကွာဟမှုပုံစံကဆင်တူနေပါတယ် သမားတော်ကြီးတွေဆို ယောင်္ကျားကြီးတွေများတတ်တာမျိုးပေါ့) အဲ့ဒီတော့ အခုဆိုရင် Manel ပွဲတွေမလုပ်ပါဘူးဆိုပြီး ခံဝန်ကတိတွေထိုးထားကြတဲ့ ကျန်းမာရေးအဖွဲ့အစည်းတွေလည်း ရှိလာတယ် ဒီနေရာမှာ သမားတော်တွေက ယောင်္ကျားတွေများတယ်ဆိုတာ အခြေခံအရ မိန်းမဆိုရင် ဂရုစိုက်နိူင်တယ်၊ တတ်တယ်ဆိုတဲ့ မဟာဖိုဝါဒအမြစ်ကနေ အပေါ်ယံလာပြနေတဲ့ပြဿနာလို့ ကျွန်မကတော့ မြင်တယ်
ယောင်္ကျားတွေချည်းပဲ ဦးဆောင်ဆွေးနွေးပြောဆိုတာကို ထောက်ခံသလားဆိုတော့ ကျွန်မထောက်မခံသလို အဲ့လိုပွဲတွေဆို နားလည်းသွားမထောင်ဖြစ်ပါဘူး ကျွန်မအတွက် အဲ့လိုနေရာတွေမှာ ထိုင်ခုံတစ်ခုံစာရရေးကို ကျွန်မစိတ်မဝင်စားသလို အသနားခံဖိတ်ကမ်းလွှာကိုလည်း မမျှော်ချင်ပါဘူး သို့ပေသိ Manel ပွဲတွေကို (မြန်မာရပ်ဝန်းမှာရော၊ နိူင်ငံတကာရပ်ဝန်းမှာရော) ရှုံ့ချခြင်းတွေရဲ့ လှုံ့ဆော်မှုအကြောင်းရင်းတွေနဲ့ Manel တွေပပျောက်ရေးအတွက် ဘယ်လိုလုပ်ကိုင်ရမလဲဆိုတဲ့ဆွေးနွေးချက်တွေကိုတော့ အမှန်တိုင်းပြောရရင် ကျွန်မဘဝင်မကျဖြစ်မိတယ် ဘာကြောင့်လဲဆိုတာ ဆက်ပြီး အသေးစိတ်ရှင်းပြပါရစေ
အရင်ဆုံး Manel တွေရှိနေရခြင်းဟာ ကျွန်မတို့လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ယောင်္ကျားဘသားများကသာလျှင် ပိုသိ၊ ပိုတတ်ဖြစ်တာကြောင့် သူတို့သာ လူအများရှေ့မှာ ဆွေးနွေးဟောပြောနိူင်မယ်ဆိုတဲ့ယူဆချက်ကလာတယ်လို့ ကျွန်မမြင်တယ် Manel ပွဲတွေကိုရှုံ့ချတဲ့ပြပွဲမှာတော့ ဖိုဝါဒလွှမ်းမိုးခြင်းပပျောက်ရေးအတွက်လို့ သရော်ပွဲလုပ်ရခြင်းရည်ရွယ်ချက်ကို ထောက်ပြထားတယ် ကျွန်မတစ်ခါရေးခဲ့ဖူးတဲ့ စဉ်းစားတွေးခေါ်မှုတွေဟာ ဖိုဆန်နေတုန်းပဲဆိုတဲ့ဆောင်းပါးနဲ့ ပြန်နှီးနွယ်ရရင် ဒီလို နိူင်ငံရေးနဲ့သော်လည်းကောင်း၊ စဉ်းစားတွေးခေါ်မှုနဲ့သော်လည်းကောင်းပတ်သက်လာရင် ဖိုဆန်နေတာတွေကို ရှုံ့ချတာဟာ ကျွန်မအတွက်တော့ ရှုံ့ချထောက်ပြသင့်တဲ့အရာတစ်ခုပါပဲ ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာမှာ စဉ်းစားတွေးခေါ်မှုတွေကို ပြုလုပ်ချက်တွေက ဖိုဆန်နေတာလား၊ စဉ်းစားတွေးခေါ်သူတွေက ဖိုဖြစ်နေတာလား ပြန်စဉ်းစားစရာဖြစ်လာတယ်
ကျွန်မတို့အားလုံးအပေါ်သက်ရောက်နေတဲ့ မဟာဖိုဝါဒနဲ့ ယောင်္ကျား/မိန်းမဆိုတဲ့ ဂျန်ဒါပညတ်ချက်တွေကို ဘယ်လိုခွဲမြင်ကြည့်ကြမလဲ?
မဟာဖိုဝါဒ (သို့) patriarchy (ပေထရီရာခီ) ဆိုတဲ့စကားလုံးကို မြန်မာအသုံးအနှုန်းမှာတော့ ဖိုဝါဒကြီးစိုးမှုလို့ မှတ်ယူသုံးစွဲကြတယ် လူဖြူလူမှုသိပ္ပံပညာရှင် Slyvia Walby ကတော့ ပေထရီရာခီကို "ယောင်္ကျားတွေက မိန်းမတွေကိုဖိနှိပ်ချုပ်ကိုင်ခေါင်းပုံဖြတ်စားတဲ့ လူမှုရေးတည်ဆောက်ပုံနဲ့အလေ့အကျင့်စနစ်" (a system of social structures and practices in which men dominate, oppress, and exploit women) လို့အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ခဲ့တယ်
ဒါပေမဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ ပညာရှင်တွေ၊ တွေးခေါ်ကြံဆသူတွေကတော့ ပေထရီရာခီဟာ ဇီဝဗေဒလိင်ပေါ်အခြေပြုပြီး တည်ဆောက်ထားတဲ့လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာခွဲခြားဖိနှိပ်ခြင်းတွေသာမက နေ့စဉ်ဘဝမှာပျံ့နှံနေတဲ့ ဘဝနေထိုင်မှုနည်းနာတစ်ခုအနေနဲ့သုံးသပ်လာကြတယ်
ဆိုလိုချင်တာ ပေထရီရာခီဟာ မိန်းမလိင်ရှိသူတွေသာမက အခြားသော ဇီဝဗေဒလိင် (သို့) လိင်စိတ်ပြောင်းလွဲသူတွေအပေါ်ကိုပါဖိနှိပ်ထားတဲ့သဘောတရားကို ဆိုလိုတာပါ အရှင်းဆုံးဥပမာပေးရရင် "ယောင်္ကျားလေးဆို မငိုရဘူး၊ ယောင်္ကျားလေးဆို သန်မာရမယ်၊ အလှအပမကြိုက်ရဘူး" အစရှိတဲ့ ပညတ်ချက်တွေဟာ ပေထရီရာခီကနေပဲဆင်းသက်လာတာဖြစ်ပြီး ဂျန်ဒါဖိနှိပ်ခံ (gender minority) လို့ သတ်မှတ်ထားကြတဲ့မိန်းမတွေကိုသာမက ယောင်္ကျားခန္ဓာရှိသူ၊ ယောင်္ကျားလိင်ရှိသူတွေကို ပြန်လည်ဖိနှိပ်ထိန်းချုပ်တဲ့မဟာဖိုဝါဒအယူအဆတစ်ခုပဲဖြစ်တယ် မဟာဖိုဝါဒကြောင့် ယောင်္ကျားဆို သန်မာတယ်၊ ဓမ္မဓိဌာန်ကျတယ်၊ မိန်းမဆိုရင်တော့ နူးညံ့တယ်၊ ပျော့ပြောင်းတယ်အစရှိတဲ့ ဂျန်ဒါအယူအဆ (gender ideology) တွေဟာလည်း မဟာဖိုဝါဒကို အခြေပြုပြီး ဂျန်ဒါကို လူမှုပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးကနေတဆင့် ပညတ်ချက်ထုတ်လိုက်တာ (gender socialization) လို့ လူမည်းဖီမီနင့်စဉ်းစားတွေးခေါ်မှုတွေ၊ လူဖြူမဟုတ်တဲ့ဖီမီနင့်စဉ်းစားတွေးခေါ်မှုတွေကနေ ထောက်ပြလာကြတယ်
ဖီမီနင့်ဇင်ဟာ မိန်းမတွေတန်းတူညီမျှနေထိုင်ခွင့်ရရှိရေးကိုရှေ့တန်းတင်တယ်ဆိုပေမဲ့ အကိုင်းအခက်အမျိုးမျိုးကွဲနေပြန်တယ် လူဖြူမိန်းမတွေဦးဆောင်တဲ့ လူဖြူဖီမီနင့်ဇင် (white feminism) တော်တော်များများဟာတော့ မိန်းမတွေလည်း ယောင်္ကျားတွေနဲ့တပြေးညီနေရာရရှိရေးကို ဦးစားပေးလေ့ရှိတယ် ဥပမာ - အမေရိကန်ရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးရရှိရေးအရွေ့ (civil rights movements) တွေမှာ မဲပေးပိုင်ခွင့်မရှိတဲ့လူဖြူမိန်းမတွေလည်း လူဖြူယောင်္ကျားတွေနဲ့တန်းတူမဲပေးခွင့်ရရှိရေးအတွက် ဖီမီနင့်အရွေ့တွေလှုပ်ရှားခဲ့ကြတယ် (Suffrage Movement လို့ လူသိများပါတယ်) ခုနောက်ပိုင်းဆိုရင်တော့ Sheryl Sandberg တို့လို လူဖြူဖီမီနင့်တွေစတင်ခဲ့တဲ့ lean in feminism (ရိုင်းပင်းတဲ့ဖီမီနင့်ဇင်) လို့ခေါ်တဲ့ လူဖြူဖီမီနင့်ဇင်အကိုင်းအသစ်တွေလည်းပေါ်လာပြန်တယ် ရိုင်းပင်းတဲ့ဖီမီနင့်ဇင်ဆိုတာကတော့ လုပ်ငန်းခွင် (အထူးသဖြင့် အမေရိကန်အရင်းရှင်ကိုအော်ပရိတ်နယ်ပယ်) မှာ ရာထူးကြီးကြီးမိန်းမတွေအနေနဲ့ မိမိကိုယ်ကို မည်သို့မည်ပုံ သူတို့ရဲ့ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်ယောင်္ကျားတွေရဲ့လေးစားမှုကိုရရှိအောင်နေထိုင်ပြုမူကျင့်ကြံမလဲဆိုတဲ့သဘောတရားပေါ့ လူဖြူဖီမီနင့်ကို နောက်ပိုင်းမှာ လစ်ဘရယ်ဖီမီနင့်ဇင်၊ "girlboss feminism" အစရှိသဖြင့် ၎င်းရဲ့ လူဖြူနဲ့လူလတ်တန်းစားမိန်းမတွေအတွက်သာ ဦးစားပေးတဲ့ဖီမီနင့်ဇင်လို့ တင်စားခေါ်ဝေါ်လာကြပါတယ်
အပေါ်ယံကြည့်ရင်တော့ လူဖြူဖီမီနင့်ဇင်တွေဟာ ဖိနှိပ်ခံထားရတဲ့မိန်းမတွေကို ယောင်္ကျားတွေနဲ့တန်းတူနေရာရစေတယ်လို့ ထင်ရပေမဲ့ ပေထရီရာခီတွန်းအားတွေကြောင့် တည်ရှိနေတဲ့ဂျန်ဒါခွဲခြားဆက်ဆံရေးတွေအပြင် ၎င်းတို့နဲ့ချိတ်ဆက်နေတဲ့အရင်းရှင်စနစ်၊ လူတန်းစားခွဲခြားရေးစနစ်၊ လူမျိုးရေးခွဲခြားရေးစနစ်တွေကို လုံးလုံးမျက်ကွယ်ပြုထားတယ်လို့ လူမည်းဖီမီနင့်တွေက ဆိုကြတယ် လူမည်းစာရေးသူနဲ့တွေးခေါ်ပညာရှင် bell hooks ကတော့ Sandberg ရဲ့ ရိုင်းပင်းတဲ့ဖီမီနင့်ဇင်ကို "faux feminism" (ဖီမီနင့်ဇင်အတု) လို့တောင် ခေါ်ဝေါ်ခဲ့တယ် ဆိုလိုချင်တာက အမေရိကန်အရင်းရှင်စနစ်ထဲက ရာထူးရာခံရှိပြီးသားလူဖြူမိန်းမတွေရဲ့ လူဖြူယောင်္ကျားတွေနဲ့တန်းတူရင်ဘောင်တန်းနိူင်ဖို့ သူတို့အိမ်မှာ ကလေးထိန်းဖို့၊ အိမ်သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပေးဖို့ခေါ်ထားတဲ့ လူမည်း၊ လက်တီနာ (latina/ အမေရိကတောင်ပိုင်းက လူညို ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမတွေ) ၊ အာရှအိမ်ဖော်အမျိုးသမီးတွေခံစားရတဲ့ဖိနှိပ်မှုတွေကိုကျတော့ မျက်ကွယ်ပြုထားတတ်တဲ့ သူတို့ရဲ့လူဖြူဖီမီနင့်ဇင်ရဲ့လိုအပ်ချက်တွေကို ထောက်ပြတာပါပဲ ဒီနေရာမှာ လူဖြူဖီမီနင့်ဇင်လို့ခေါ်ဝေါ်ကြပေမဲ့ ဇီဝဗေဒအခြေပြုလိင်ခွဲခြားရေးပေါ်သာမူတည်ထားတဲ့ ဂျန်ဒါတန်းတူညီမျှရေးအတွေးအခေါ်တစ်ခုကို လူဖြူမိန်းမမှမဟုတ် ဘယ်သူမဆိုပြန်လည်အသုံးပြုနိူင်ပါတယ် ကျွန်မတို့ မြန်မာပြည်မှာလည်း ပညာတတ်၊ ရာထူးရာခံအစရှိတဲ့လူတန်းစားခွဲခြားမှုတွေ၊ ဗမာ/အခြားသောတိုင်းရင်းသားအစရှိတဲ့လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုတွေကို မျက်ကွယ်ပြုပြီး မိန်းမ vs. ယောင်္ကျားဆိုတဲ့ ဇီဝဗေဒလိင်ကိုသာ ဦးတည်ရွေ့လျားတဲ့ လူဖြူဖီမီနင့်ဇင်ကိုလည်း မိန်းမတွေကိုယ်နှိုက်ပြန်လည်အသုံးပြုနိူင်ပါသေးတယ် (လူမျိုးစုမိန်းမတွေထဲမှာလည်း လူတန်းစားရေးအရ ပြန်လည်ဖိနှိပ်နေသူလူမျိုးစုခေါင်းဆောင်အမျိုးသမီးတွေလည်း ရှိနိူင်ပါတယ် လူမည်းအမျိုးသမီးတွေထဲမှာလည်း အပေါ်ယံဟန်ပြနိူင်ငံရေးထဲမှာ နေရာရနေတဲ့ လက်ရှိအမေရိကန်ဒုသမ္မတ Kamala Harris တို့လိုမျိုးပါပဲ)
Manel တွေကို ရှုံ့ချတဲ့နေရာမှာရော ထည့်သွင်းရမဲ့မိန်းမတွေဟာ ဘယ်လိုမိန်းမတွေလဲ? ပညာတတ်မိန်းမတွေပဲလား?
လူသိများတဲ့မိန်းမတွေပဲလား?
ခေါင်းဆောင်မိန်းမတွေပဲလား?
ပိုက်ဆံရှိသူမိန်းမတွေလား?
အက်တီဗစ်မိန်းမတွေလား?
မိန်းမဖြစ်ပြီးရောလား?
မိန်းမအနေနဲ့မွေးဖွားလာပြီး ယောင်္ကျားအဖြစ်လိင်ပြောင်းနေထိုင်သူတွေကိုရော panel တွေမှာ မိန်းမလို့သတ်မှတ်ကြမှာလား?
ဒါဆို ရပ်ကွက်ထဲက ကွမ်းယာရောင်းတဲ့၊ အင်္ဂလိပ်စကားမတတ်တဲ့ ဟိန္ဒူအန်တီကြီးကိုရော ကျွန်မတို့ panel တွေထဲဖိတ်ကြမှာလား?
အလုပ်သမားဖိနှိပ်ခံရမှုတွေအကြောင်းပြောရင် အထည်ချုပ်စက်ရုံက အလုပ်သမလေးတစ်ယောက်ကို panel ထဲဖိတ်ကြမှာလား၊ မဖိတ်ကြဘူးလား?
မိမိကိုယ်ကို ဖီမီနင့်လို့လက်ခံထားတဲ့ကျွန်မအနေနဲ့ ဇီဝဗေဒလိင်အပြင် အခြားသောဖြစ်တည်မှုတွေကို ထည့်မစဉ်းစားတဲ့ဖီမီနင့်အတွေးအခေါ်တွေနဲ့ အမူအကျင့်တွေကို လက်သင့်ခံဖို့ခက်ခဲနေတယ် အမေရိကန်မှာကျွန်စနစ်ကြီးစိုးစဉ်ကာလက လူဖြူမိန်းမတွေဟာ သူတို့ဟာ လူဖြူယောင်္ကျားတွေနဲ့ယှဉ်ရင် ဖိနှိပ်ခံထားရတယ်ဆိုပေမဲ့ တစ်ပြိုင်နက်တည်း သူတို့ကျွန်ပြုထားတဲ့လူမည်းယောင်္ကျားတွေပေါ်မှာတော့ သူတို့ကိုယ်တိုင်ပြန်လည်ဖိနှိပ်တဲ့သာဓကတွေလည်းရှိခဲ့ပြန်တယ် လူမည်းနဲ့ လူညိုယောင်္ကျားတွေကိုယ်နှိုက်က လူဖြူဖီမီနင့်ဇင်ရဲ့နင်းခံသားကောင်တွေဖြစ်နေတဲ့သာဓကတွေလည်းရှိနေသေးတယ် (အောက်မှာ လူဖြူမိန်းမတွေက လူမည်းယောင်္ကျားတွေက သူတို့ကိုမုဒိန်းကျင့်ပါတယ်ဆိုပြီး လိမ်ညာတဲ့အတွက် လူမည်းကျွန်ယောင်္ကျားတွေဟာ ကြိုးကွင်းစွပ်အသတ်ခံခဲ့ရတဲ့ အမေရိကန်တောင်ပိုင်းသမိုင်းကြောင်းအကြောင်းရေးသားထားတဲ့စာတမ်းလင့်ခ်ပေးထားပါတယ်)
အဲ့ဒါကြောင့် လူဖြူမဟုတ်တဲ့ဖီမီနင့်အယူအဆတွေ (women of color feminisms/ Black feminisms) တွေမှာတော့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာခွဲခြားမှုတွေသာမက လူမျိုးရေးဆိုင်ရာ၊ လူတန်းစားဆိုင်ရာခွဲခြားမှုတွေကိုပါ ဝေဖန်ထောက်ပြလာကြတယ် ကျွန်ပြုခံဘဝကနေထွက်ပြေးလာပြီးနောက် စာရေးသူဖြစ်လာသူ လူမည်းအမျိုးသမီးစာရေးသူ Sojourner Truth ရဲ့ Ain't I a Woman? (ငါကရော မိန်းမ မဟုတ်ဘူးလား?) ဆိုတဲ့ကဗျာကို ဒီနေရာမှာ ကျွန်မညွှန်းချင်တယ် Truth ရဲ့ကဗျာဟာ သူ့လိုမျိုး တိရိစ္ဆာန်သာသာဆက်ဆံခံရတဲ့လူမည်းကျွန်တစ်ယောက်ရဲ့ မိန်းမဖြစ်တည်မှုကရော မိန်းမဆိုရင် ဖိနှိပ်ခံရတယ်လို့ဆိုနေကြတဲ့လူဖြူသခင်မတွေအတွက်အရေးမပါဘူးလားဆိုတာကို ပျက်ပျက်ထင်ထင်မေးလိုက်သလိုပါပဲ (တစ်ခါက မြန်မာဖီမီနင့်အမျိုးသမီးတစ်ယောက်က လူမည်းတွေတောင် သူ့ဖီမီနင့်ဇင်သူရှိတာ မြန်မာတွေလည်း မြန်မာဖီမီနင့်ဇင်ရှိသင့်တယ်ဆိုပြီး အမျိုးသားရေးဆန်ဆန် ကျွန်မကိုပြောခဲ့ဖူးတာ မှတ်မိပါသေးတယ် နောက်တော့ ဒီဖီမီနင့်ကြီးကိုယ်တိုင်က သူ့ဆိုင်က အလုပ်သမတွေကို နင့်ပဲငဆ အလုပ်ရှင်ဆန်ဆန်ဖိနှိပ်ဆဲဆိုတဲ့အကြောင်းတွေပြန်ကြားခဲ့ရတော့ ဖီမီနင့်ဇင်မှာလည်း အရင်းရှင်ဖီမီနင့်ဇင် (capitalist feminism) ဆိုတာ ရှိသေးတယ်ဆိုတာသံဝေဂရမိတယ်)
မြန်မာရပ်ဝန်းမှာ ဟိုးလေးတကျော်ကျော်ဖြစ်နေတဲ့ Manel အကြောင်းသုံးသပ်ဖို့ ဘာလို့ အနောက်နိူင်ငံက လူဖြူဖီမီနင့်ဇင်တွေအကြောင်းလာပြောနေရသလဲလို့ဆိုရင် မြန်မာရပ်ဝန်းမှာ ပြောဆိုနေကြတဲ့ Manel ဆိုတာ အနောက်လူဖြူနိူင်ငံတွေရဲ့ လူဖြူဖီမီနင့်ဇင်တွေများ ဘယ်လောက်သက်ဝင်နေမလဲဆိုတာကိုချိတ်ဆက်စဉ်းစားကြည့်ချင်လို့ပဲဖြစ်တယ် အင်္ဂလိပ်လိုအနည်းအကျဉ်းတတ်မှာသာလျှင် "One Manel a day, keep the democracy away" ဆိုတဲ့ပြပွဲစလိုဂန်ကိုနားလည်နိူင်မယ်ဆိုတဲ့ စကားနဲ့ထုတ်ဖော်မပြောတဲ့ ဘာသာစကားအရ အနောက်တိုင်းလွှမ်းမိုးမှုတွေကို သုံးသပ်ချင်လို့ဖြစ်တယ် (ကျွန်မတခြားဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ထဲမှာ ဒီမိုကရေစီဆိုတာဟာလည်း အမေရိကန်နိူင်ငံရဲ့ ကွန်မြူနစ်ဝါဒပျံ့နှံလာမှုကိုကြောက်ရွံ့ရာကနေ တစ်ကမ္ဘာလုံးကိုကျွေးခဲ့တဲ့ဂျင်းဆိုတာကိုလည်း ထည့်သွင်းရေးသားခဲ့ဖူးပါတယ်) မြန်မာပြည်နိူင်ငံရေးအခြေအနေကြောင့် အနောက်နိူင်ငံတွေမှာ ကျောင်းသွားတက်၊ အလုပ်လုပ်ကြတဲ့ ဦးနှောက်ယိုစီးမှုအခြေအနေဟာ အရင်ကထက်ပိုပြီးတော့တောင် များလာပါပြီ ဒီအချိန်မှာ အနောက်နိူင်ငံရဲ့လွမ်းမိုးမှုတွေထဲမှာမှ ဘာလို့ လူဖြူစဉ်းစားတွေးခေါ်လှုပ်ရှားမှုတွေရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေကပဲ ကျွန်မတို့အပေါ်သက်ရောက်နိူင်စွမ်းအားပိုကောင်းနေရသလဲဆိုတာကလည်း ခုထိအရှိန်အဟုန်အားကောင်းဆဲဖြစ်တဲ့ လူဖြူကြီးစိုးရေးဝါဒ (white supremacy) ကို ဖွင့်ဟပြနေသလိုပါပဲ
ဖီမီနင့်ဇင်အကြောင်းပြောကြရင်တောင် ကျွန်မတို့ဟာ ကျွန်မတို့ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ကိုက်ညီတဲ့ (သို့) အခြားသော လူဖြူမဟုတ်တဲ့ ဖီမီနင့်ဇင်အတွေးအခေါ်တွေနဲ့ ဘာလို့အလှမ်းဝေးနေကြသေးပြီး လူဖြူဖီမီနင့်အရွေ့တွေကိုသာ ဥပမာလို့ယူဆနေကြသေးတာလဲ?
Freedom Fighter ရဲ့ debate မှာ ပရိတ်သတ်တစ်ယောက်က မယိင်းလောဝ်ကိုမေးပါတယ် "ဒါဆို မဟာဖိုဝါဒကြီးတဲ့မိန်းမတစ်ယောက်ကို ပွဲထဲထည့်မယ်ဆိုရင်ရော လက်ခံမလား?" တဲ့ မယိင်းလောဝ်ကတော့ ဒီမိုကရေစီဆိုတာ "marketplace of ideas" ဖြစ်တဲ့အတွက် မိန်းမဖြစ်ရင် ဘယ်မိန်းမဖြစ်ဖြစ်ထည့်တာ Manel တွေလုပ်တာထက်ပိုကောင်းတယ်လို့ပြန်ဖြေခဲ့ပါတယ်
ဒီအဖြေဟာ Manel တွေကိုမနှစ်မြို့တဲ့လူတစ်ယောက်အနေနဲ့တောင်မှ ကျွန်မကို အံ့အားသင့်သွားစေတာပါပဲ ယောင်္ကျားတွေနဲ့တန်းတူ ရင်ဘောင်တန်းမပြောနိူင်တဲ့မိန်းမမရှိတာမဟုတ်ဘဲ မိန်းမတွေကို တမင်တကာဘေးဖယ်ထားတယ်ဆိုတဲ့အဆိုကို ကျွန်မလက်သင့်ခံပေမဲ့ မိန်းမတွေလည်း ပါဝင်ရေးအတွက် အဲ့မိန်းမဟာ မဟာဖိုဝါဒကြီးနေရင်တောင် သူ့မှာ (ရိုင်းရိုင်းပြောရရင်) ပူစီပါနေတာကြောင့် သူ့ကိုပွဲထဲထည့်ပိုင်ခွင့်ရှိတယ်၊ နေရာပေးသင့်တယ်ဆိုတဲ့စဉ်းစားချက်ဟာ ကျွန်မအတွက်တော့ လူဖြူဖီမီနင့်/လစ်ဘရယ်ဖီမီနင့်ဆန်နေပါတယ် ဒိမိုကရေစီကို "marketplace of ideas" လို့သုံးသွားတာကလည်း အမေရိကန်အရင်းရှင်စနစ်ကပေါက်ဖွားလာတဲ့ free market ဒီမိုကရေစီအသွင်ရဲ့လွှမ်းမိုးမှုအောက်ကနေလာတဲ့ လစ်ဘရယ်ဖီမီနင့်ဇင်မှန်း မသိမသာထင်သာလှပါတယ် ဒါဆို မြန်မာပြည်နိူင်ငံရေးတွေနဲ့ပတ်သက်တဲ့ပွဲတွေမှာလည်း ကျွန်မတို့က လူဖြူမိန်းမတွေ၊ ဗမာဗုဒ္ဓဘာသာမိန်းမတွေ၊ ဗိုလ်ကတော်တွေ၊ သူဌေးသမီးတွေ၊ အလုပ်ရှင် girlboss တွေကို ပူစီပါနေတာတစ်ခုတည်းနဲ့ ဝင်ရောက်ဆွေးနွေးပြောဆိုခိုင်းသင့်သလား စဉ်းစားစရာဖြစ်လာပါတယ် (ထိုင်းရောက် မြန်မာ NGO အရွေ့တွေမှာတော့ မိန်းမဖြစ်နေတာမို့ဆိုတဲ့ကောက်ချက်ကနေ လူမျိုးစုအစုအဖွဲ့တွေ၊ ဗမာမိန်းမတွေက လူဖြူမိန်းမတွေနဲ့လက်တွဲအလုပ်လုပ်ကြတာတွေ တော်တော်များများကျွန်မတွေ့ရပါတယ်)
နောက်ထပ်ခြေတစ်လှမ်းပြန်ဆုတ်ပြီးစဉ်းစားရရင် ဟောပြောပွဲတွေမှာ မိန်းမတွေပါပါလာရေးဆိုတာ တကယ်တော့ ယောင်္ကျားတွေသာကြီးစိုးတဲ့စားပွဲဝိုင်းမှာ ထိုင်ခုံတစ်ခုံစာပဲရရ တောင်းဆိုခြင်းပါပဲ တကယ်တမ်းက မိန်းမတွေပဲသိတယ်လို့မှတ်ယူထားကြတဲ့ ခေါင်းစဉ်တွေ (ဥပမာ - သားဖွားရေး၊ အိမ်တွင်းအချုပ်အလုပ်၊ ထမင်းဟင်းချက်ပြုတ်ရေးအစရှိတဲ့ခေါင်းစဉ်တွေ၊ ရပ်ဝန်းတွေ) မှာတော့ ယောင်္ကျားတွေက Manel လုပ်ဖို့ဝေလာဝေး၊ ဝင်နားထောင်ဖို့တောင် စိတ်တောင်မဝင်စားကြပါဘူး ဒါဟာ ပေထရီရာခီရဲ့ယောင်္ကျားတွေအပေါ်သက်ရောက်မှုတွေပါပဲ
တကယ်တမ်းဖိုဝါဒလွှမ်းမိုးမှုပပျောက်ရေးအတွက်ဆိုရင် အဲ့ဒီလို "မိန်းမကိစ္စ"တွေလိုသာ သတ်မှတ်ထားတဲ့နေရာတွေမှာ ယောင်္ကျားတွေသာမက အခြားသာ ဂျန်ဒါဖြစ်တည်သူတွေပါပိုမိုပါဝင်လာအောင် ကျွန်မတို့လှုံ့မဆော်သင့်ဘူးလား?
ဘာလို့ ယောင်္ကျားတွေသာ ကြီးစိုးတဲ့နေရာမှာ တစ်နေရာစာရရရေးအတွက် ကြိုးစားလုံးပမ်းကြရမှာလဲ?
သူတို့ပေးမဲ့ထိုင်ခုံက ခြေတစ်ချောင်းကျိုးလို့ ခနော်ခနဲ့ဖြစ်နေလည်း ကျွန်မတို့က ကျေးဇူးတင်လက်ခံရမှာလား?
Freedom Fighter debate မှာပြောဆိုသွားတာတွေအရ Manel တွေကိုရှုံ့ချခြင်းနောက်က ဖြစ်စေချင်တဲ့အကျိုးဆက်က မိန်းမတွေကိုလည်းနေရာပေးရေးလို့ ကျွန်မယူဆမိပါတယ် (မယိင်းလောဝ်ကတော့ inclusivity လို့သုံးပါတယ်) ဒီနေရာမှာ ဇီဝဗေဒလိင်အတိုင်းနေထိုင်ကျင့်ကြံမှုမရှိတဲ့သူတွေ၊ လိင်ပြောင်းလိင်လွဲရှိသူတွေကျတော့ ဘယ်နေရာမှာနေမလဲ၊ ထည့်သွင်းမလဲဆိုတာကို ထဲထဲဝင်ဝင်ဆွေးနွေးသွားတာကို ကျွန်မသတိမထားမိပါဘူး ဂျန်ဒါတန်းတူညီမျှရေးမှာ ယောင်္ကျားနဲ့မိန်းမ ဂျန်ဒါနှစ်မျိုးပဲရှိသလား ကျွန်မမသဲကွဲပါဘူး ဒါမှမဟုတ် ပူစီပါတဲ့မိန်းမတွေအရင်နေရာရအောင်လုပ်ပြီးမှ လိင်ပြောင်းလိင်လွဲတွေ၊ ကျွန်မလိုမျိုး မိမိကိုယ်ကို gender non-binary (ဂျန်ဒါနှစ်မျိုးတည်းသာရှိတယ်လို့ မခံယူထားတဲ့သူ) တွေကို နောက်မှ တစ်ဆင့်ချင်းစီထည့်သွင်းစဉ်းစားကြမှာလား? လူဖြူမိန်းမတွေအရင်လွတ်မြောက်ပြီး လူမည်းကျွန်မိန်းမတွေ၊ ကျွန်မတို့လို လူညိုတွေကလွတ်မြောက်ရမှာလား?
အခုကာလမှာတော့ Manel ပြပွဲတွေကို မဟာဖိုဝါဒကြီးစိုးလွန်းလို့မနှစ်ခြိုက်တဲ့သူတွေရှိသလို တစ်ပြိုင်နက်တည်းမှာလည်း Manel ရှုံ့ချရေးပြပွဲတွေကို ထောက်ခံပါတယ်ဆိုတဲ့ ယောင်္ကျားထုတစ်ထုလည်း ပေါ်ထွက်လာတာကို ကျွန်မသတိထားမိပြန်တယ် သူတို့တွေအနေနဲ့ကတော့ ဖီမီနင့်လို့ခေါ်တဲ့မိန်းမတွေနဲ့ ပလဲနံပဖြစ်နေခြင်းဟာ သူတို့ရဲ့ နိူင်ငံရေးနိုးကြားမှု (political wokeness) ကိုပြသရာတစ်ပြိုင်နက်တည်းရောက်မယ်လို့ ခံယူထားကြတဲ့ အပေါ်ယံ Performative ally (အတုအယောင်မိတ်ဖက်)လုပ်ရပ်တွေမို့ ကျွန်မကတော့ ရယ်ချင်မိတယ် ဖီမီနင့်ဆိုတာနဲ့ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းတယ်လို့ထင်ထားကြတော့ တကယ်တမ်း သူတို့ကျင့်သုံးနေတာ ဖီမီနင့်ဇင်ဟုတ်မဟုတ်ဆိုတာထက် (တကယ်တမ်းရော ဖီမီနင့်ဇင်ကိုကျင့်သုံးနေရဲ့လားမသိပါဘူး) ဖီမီနင့်တွေနဲ့ အဆဲအဆိုမခံရအောင် ပလဲနံပသင့်အောင်နေနေကြတာလဲဖြစ်နိူင်ပါတယ် (ဒီလို ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဆိုရတာကတော့ တချို့သော Manel ပြပွဲတွေကိုထောက်ခံပါတယ်ဆိုတဲ့ ယောင်္ကျားတချို့ရဲ့ တစ်ကိုယ်ရည်နေ့စဉ်ဘဝမှာ ဆက်လက်ကျင့်သုံးဆဲဖြစ်တဲ့ ပေထရီရာခီအမူအကျင့်တချို့ကို ကျွန်မကိုယ်တိုင်တွေ့ကြုံဖူးလို့ပါပဲ မိန်းမတွေကို ဦးစားပေးတိုင်း၊ နေရာပေးတိုင်း ဖီမီနင့်ဟုတ်မနေပါဘူး)
တစ်ဖက်မှာလည်း ကျွန်မက Manel ပြပွဲတွေအပေါ် အရင်းရှင်ဆန်တာရော၊ အနောက်တိုင်းလွှမ်းမိုးမှုအားကြီးတာရော၊ လူဖြူကြီးစိုးရေးအားကြီးတာရော၊ NGO ဆန်တဲ့ဖီမီနင့်အရွေ့တစ်ခုဖြစ်တာရောကြောင့် အားမလိုအားမရ ထဲထဲဝင်ဝင်ထောက်မခံတာကို ကျွန်မသည်လည်း မဟာဖိုဝါဒလွှမ်းမိုးခံနေရတဲ့မိန်းမတစ်ယောက်သဖွယ် လာလက်တွဲပြီး ခွေးတစ်ကောင်လို သူတို့ကိုယ်စားထွက်ကိုက်ခိုင်းတဲ့သူတွေနဲ့လည်း ကြုံဖူးပါတယ် (ဒါကလည်း ကျွန်မမှာ ပူစီပါနေလို့ သူတို့ကိုယ်တိုင် Manel မလုပ်မိအောင် ကျွန်မကိုလာဖိတ်ခေါ်တာလည်း ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိူင်ပါတယ်လေ)
တချို့သောသူတွေအဖို့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရတိုက်ခိုက်တယ်လို့ ခံစားရပြီး ဘူးခံခံတာတွေရှိသလို တချို့ကျတော့လည်း ဘာကြောင့် Manel ဟာ တကယ်တမ်းပြောင်းလဲမှုတွေကိုမဖြစ်နိူင်ဘူးဆိုတာ သေသေချာချာမချေပနိူင်ကြပါဘူး Freedom Fighter debate အတွက် ဖိတ်ခေါ်ထားခဲ့တဲ့ တစ်ဖက်ကတန်ပြန်ပြောဆိုသူတွေအနေနဲ့လည်း ဘာကြောင့် Manel ရှုံ့ချပွဲတွေဟာ လူဖြူဖီမီနင့်ဆန်နေသလဲ၊ ဇီဝဗေဒအခြေပြုလိင်ပေါ်မှာပဲအခြေခံနေသလဲ၊ အရင်းရှင်စနစ်ကိုပြန်လည်တွန်းအားပေးတဲ့ ထိုင်ခုံနေရာရရေးကိုပဲ ဦးစားပေးနေသလဲဆိုတာတွေကို သေသေချာချာ မထောက်ပြနိူင်လို့ နားထောင်ရတဲ့ကျွန်မအဖို့တော့ အားမလိုအားမရဖြစ်မိပါတယ် (သူတို့က များသောအားဖြင့် ဝေဖန်တာမကောင်းဘူး၊ ပုံတွေရှဲတာမကောင်းဘူး၊ အပြုသဘောမဆောင်ဘူးလို့သာ ထောက်ပြကြပါတယ် ဝေဖန်တာကို မကောင်းဘူးလို့ ကျွန်မတော့ မထင်ပါဘူး အဲ့ဒါကြောင့် ကျွန်မလည်း အခု Manel ရှုံ့ချပွဲကျင်းပခြင်းနောက်ကွယ်က ဖီမီနင့်ဒဿနကို ပြန်ဝေဖန်တာပါပဲ)
Manel ပြပွဲတွေဟာ ဖီမီနင့်အရွေ့တစ်ခုတော့အရွေ့တစ်ခုပါပဲ ဘယ်လိုဖီမီနင့်အရွေ့လဲ၊ ဘယ်လိုဂျန်ဒါတန်းတူညီမျှမှုကိုလိုချင်တာလဲ၊ ဘယ်လိုလူတန်းစားအတွက်လဲဆိုတာကတော့ စာဖတ်သူတွေအနေနဲ့ ကျွန်မထောက်ပြသွားတာတွေကနေတဆင့် ကိုယ့်ဘာသာဆက်စဉ်းစားနိူင်ပါတယ် နိူင်ငံတကာမှာ လူဖြူဖီမီနင့်အရွေ့တွေက ခုထိလွယ်လွယ်ကူကူစားသုံးလို့ရတဲ့ ဖီမီနင့်ဇင်မို့ ရေပန်းစားလူကြိုက်များနေဆဲပါပဲ ကျွန်မတို့မြန်မာနိူင်ငံရဲ့ ထိပ်တန်းဖီမီနင့်ဇင်အရွေ့တွေကလည်း တစ်ကမ္ဘာလုံးအပေါ် လူဖြူကြီးစိုးရေးလွှမ်းမိုးသလောက် လူဖြူဖီမီနင့်ဆန်တဲ့အရွေ့တွေသာဖြစ်ကောင်းဖြစ်လာနိူင်တာပါပဲ ကျွန်မလေ့လာရသလောက်ကတော့ နိူင်ငံတကာမှာပြုလုပ်ကြတဲ့ Manel ရှုံ့ချပွဲတွေဟာ လူအုပ်စုတစ်စုစာ၊ panel တွေမှာပါဝင်နိူင်စွမ်းရှိရဲ့သားနဲ့ ဘေးဖယ်ခံထားရသူလူတန်းစားတစ်ရပ်အတွက်သာ အားရစရာကောင်းတာပါ တကယ်တမ်း တော်လှန်ရေးအရွေ့တွေ၊ နေ့စဉ်စားဝတ်နေရေးအတွက်လှုပ်ရှားရုန်းကန်ရမှုတွေ ဘယ်သူကမှ ဘယ် panel ထဲပါဖို့ စိတ်အာရုံမစိုက်နိူင်ကြပါဘူး ကျွန်မတစ်ကိုယ်ရည်တစ်ကာယအနေနဲ့ပြောရရင် စိတ်တူကိုယ်တူရှိတဲ့ အမျိုးသမီးတွေ၊ ဂျန်ဒါ non-binary တွေ၊ မိမိရဲ့ မ, သဘောသဘာဝနဲ့ ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ပြီးသားယောင်္ကျားတွေနဲ့သာ စကားဝိုင်းတွေမှာ စကားပြောဆိုဆွေးနွေးချင်တယ် ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီစကားဝိုင်းတွေမှာ ကျွန်မသိနေတာတွေကိုပဲ ဆရာမကြီးသဖွယ်ချပြဖို့ဆိုတာထက် ကျွန်မရဲ့စကားပြောဖော်တွေဆီကနေလည်း ပြန်လည်လေ့လာချင်လို့ဖြစ်တယ် (ဖို, သဘော၊ မ, သဘောဟာ လူတိုင်းမှာ ဒွန်တွဲနေပါတယ် ယောင်္ကျားမှ ဖိုဆန်တတ်တာမဟုတ်ပါဘူး ဖိုဆန်တဲ့မိန်းမတွေလည်း အများကြီးပါပဲ)
သေချာတာတစ်ခုကတော့ Manel ပြပွဲတွေလုပ်တာကြောင့် ကျွန်မတို့လူ့အဖွဲ့အစည်းကြားထဲမှာ စကားတွေပြောသွားစေတာပါပဲ Manel ရှုံ့ချပွဲတွေက တော်လှန်ရေးအထောက်အကူဖြစ်စေရဲ့လားဆိုတဲ့မေးခွန်းတွေကိုတော့ ကျွန်မဝင်မဖြေချင်ပါဘူးလေ ဘာလို့လဲဆိုတော့ လက်ရှိမှာတော်လှန်ရေးဟာလည်း ဖီမီနင့်ဇင်လိုမျိုးပဲ အကိုင်းအခက်တွေအမျိုးမျိုးကွဲနေတာပါပဲ (ဥပမာ - အရင်းရှင်စနစ်ကို အားပေးတဲ့ fundraising အသားပေးတော်လှန်ရေး၊ လိင်အကြမ်းဖက်မှုကို မျက်ကွယ်ပြုတဲ့ ဖိုဝါဒစွဲတော်လှန်ရေး၊ ပြည်တွင်းပြည်ပခွဲခြားတဲ့ အမျိုးသားရေးဆန်ဆန်တော်လှန်ရေး၊ အနောက်လူဖြူပေးစာကမ်းစာကို သရေတမျှားမျှားကျရတဲ့ လူဖြူကြီးစိုးရေးတော်လှန်ရေးအစရှိသဖြင့်ပါပဲ ကျွန်မတို့ ဖီမီနင့်ဇင်လည်း ဒီလိုတော်လှန်ရေးဂိုဏ်းကွဲတွေလိုမျိုး ကွဲနေပါပြီလေ)
ဖိုဝါဒလွှမ်းမိုးမှုတကယ်ပပျောက်ရေးဆိုတာထက် ဒီလိုဟိုးလေးတကျော်ကျော်ဖြစ်သွားစေချင်တာကသာလျှင် Manel ပြပွဲတွေလုပ်ရခြင်းရဲ့နောက်ဆုံးပိတ်ရည်ရွယ်ချက်ဆိုရင်တော့ ဒီပွဲတွေကအောင်မြင်တယ်လို့ ကျွန်မထင်ပါတယ် (ဟိုးလေးတကျော်ကျော်ဖြစ်ရခြင်းနောက်မှာ ကျွန်မတို့ဆက်လက်စဉ်းစားနိူင်စွမ်းတွေရှိရင်တော့ ကောင်းတာပေါ့လေ) ကျွန်မအတွက်ကတော့ Manel ပြပွဲတွေနောက်က ဖီမီနင့်လှုံ့ဆော်ချက်တွေဟာ ဖီမီနင့်ဇင်တွေအမျိုးမျိုးရှိတဲ့အထဲက အသွင်တစ်ခုတည်းသာဖြစ်သောဖီမီနင့်ဇင်တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး ဖီမီနင့်လို့ မိမိကိုယ်ကိုမှတ်ယူထားတဲ့သူအဖို့ မိမိရဲ့ဖီမီနင့်ဇင်ဟာ ဘယ်လိုဖီမီနင့်ဇင်လဲ၊ ဘယ်လိုလွတ်မြောက်ရေးအတွက် နေ့စဉ်နေထိုင်ကျင့်ကြံပြုမူနေထိုင်ရမဲ့/တဲ့ ဘဝနေနည်းနာလဲဆိုတာကို သေသေချာချာပြန်လည်စဉ်းစားဆင်ခြင်တွေးတောဖို့ကို ကျွန်မတို့အားလုံးခေါင်းထဲ သံချောင်းခေါက်လိုက်သလိုပါပဲလေ
ပုံ - တိုက်အိုပျက်တစ်ခုထဲမှ ထိုင်သူမဲ့ခုံတန်းလျားအလွတ်တစ်ခုနဲ့ အပြာရောင်ပလတ်စတစ်ထိုင်ခုံတစ်ခုံ
အမေရိကန်တွင်ပြုလုပ်ခဲ့သော Manel ရှုံ့ချရေးပွဲများအကြောင်း
Freedom Fighter မှ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဧပြီလတွင်ပြုလုပ်ခဲ့သော Manel ပြပွဲအကြောင်း debate recording
လူမည်းကျွန်ပြုခံခဲ့သူ စာရေးသူ Sojourner Truth ရဲ့ Ain't I a Woman? ကဗျာ
Sheryl Sandberg ရဲ့ Lean in feminism အပေါ်သုံးသပ်ချက်
Shahed Ezyadi ရေးသော လူဖြူဖီမီနင့်ဇင်အကြောင်းနဲ့ ၎င်းက အခြားသော လူဖြူမဟုတ်တဲ့မိန်းမတွေအတွက်အသုံးဝင်မဝင်အကြောင်းဆောင်းပါး
လူမည်းစာရေးသူ bell hooks က lean in feminism အပေါ်ဝေဖန်သုံးသပ်ချက်များ
https://othersociologist.com/2014/05/14/bell-hooks-on-lean-in/#:~:text=bell%20hooks%20talks%20about%20Lean,dominant%20White%20male%20corporate%20culture.
အမေရိကန်တောင်ပိုင်းသမိုင်းမှ လူဖြူမိန်းမများက လူမည်းယောင်္ကျားများဟာ သူတို့ကို မုဒိန်းကျင့်ပါတယ်လို့စွပ်စွဲပြီး လူမည်းယောင်္ကျားများကိုကြိုးစင်တင်သတ်ကြသော လူဖြူ/လူမည်းလူမျိုးရေးခွဲခြားမှုတွေထဲပါဝင်ကြပုံဆောင်းပါး
ပြီးခဲ့သောနှစ်က အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအမျိုးသမီးသမီးများနေ့အထိမ်းအမှတ် ကျွန်မရေးသားခဲ့သော လစ်ဘရယ်ဖီမီနင့်ဇင်အကြောင်း
ကျွန်မရေးသားခဲ့သော လူဖြူကြီးစိုးမှုလွှမ်းမိုးသော တော်လှန်ရေးအကြောင်း ဆောင်းပါး
ကျွန်မရေးသားခဲ့သော မဟာဖိုဝါဒလွှမ်းမိုးသော စဉ်းစားတွေးခေါ်မှုများအကြောင်းဆောင်းပါး
ကျွန်မရဲ့ဖီမီနင့်ဇင်ဆောင်းပါး
